3 ЎҚув-услубий мажмуанинг таркибий тузилиши

Экстраполяция усули.
Экстраполяция усули математик статистикани кенг 
қўллашга асосланади, Математикада экстраполяция қуйидагича тушунилади: агар 
функциянинг аҳамияти бирор интервал ичида [X
o
, X
n
] ётган нуқталарда х
0
х
1
<х
2
... х
n
маълум бўлса, функциянинг f (x) қийматини интервалдан ташқарида [Х
о
, Х
n
] ётган х 
нуқталарда белгилаш экстраполяция дейилади. Лекин истиқболлаш шу соҳа ичида 
амалга оширилса, бунга интерполяция дейилади. 
Эконометрик моделлар.
Эконометрик моделлар иқтисодий жараёнлар 
параметрларининг стахастикларини назарда тутган ҳолда бозор конъюктурасиннг 
турли кўрсаткичлари ўртасидаги ўзаро алоқалар ва пропорцияларни миқдорий баён 
қиладиган регрессион ва баланс тенгламалари тизими орқали ифодаланади.
Регрессион ва корреляцион таҳлил усулида боғланишнинг регрессия тенгламаси 
аниқланади ва у маълум эҳтимоллик (ишончлилик даражаси) билан баҳоланади, 
кейин иқтисодий-статистик таҳлил қилинади. 
Регрессия тенгламасининг умумий кўриниши: 
у = f (x
1
, x
2
, …, x
n
) бу ерда 

---

148 
у - натижавий кўрсаткич, 
f - функция 
х - натижавий кўрсаткичга таъсир кўрсатувчи омиллар.
Масалан. аҳолининг маиший хизматларга бўлган талабини истиқболлаш 
моделининг тўғри чизиқли регрессия модели қуйидагича бўлади: 
у = а
о
 + а
1
Х
1
+ а
2
Х
2
 + а
3
Х
3
 
бу ерда: у - аҳолининг маиший хизматлар учун қиладиган ўртача сарфи; 
X
1
- аҳолининг ўртача пул даромади; 
Х
2
- маиший хизмат нархларининг ўртача индекси; 
Х
3
— аҳоли умумий сонида шаҳар аҳолисининг салмоғи. 
а
0
, а
1
, а
2
ва а
3
— дастлабки маълумотлар асосида ҳисобланадиган регрессия 
параметрлари. 
Бир омилли регрессия тенгламасининг параметрлари қуйидаги нормал чизиқли 
тенгламалар системаси ёрдамида аниқланади: