3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

2-chizma. Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning yalpi sarflar va 
ishlab chiqarish hajmini taqqoslash usuli. 
Chizmada iqtisodiy muvozanatga E nuqtada erishiladi, ya’ni aynan shu 
nuqtada ishlab chiqarilgan sof milliy mahsulot hajmi (SMM
E
) iste’mol qilingan 
mahsulot hajmiga (C+I
n
)
E
teng keladi.
To‘la bandlik sharoitida yalpi sarflar SMM hajmi bilan mos kelmasligi 
mumkin. Bu mos kelmaslik chizmada retsession yoki inflyatsion farq 
ko‘rinishida ifodalangan. Ya
lpi sarflarning SMM hajmidan kam bo‘lgan 
miqdori retsession farq, yalpi sarflarning SMM hajmidan ortiqcha bo‘lgan 
miqdori inflyatsion farq deyiladi. 
Jamg‘arma va investitsiyalarni taqqoslash usulining
mohiyati shundaki, 
ishlab chiqarilgan mahsulotning har qanday hajmi shunga mos daromad hajmini 
beradi. Biroq aholi bu daromadning bir qismini iste’mol qilmasdan jamg‘armaga 
qo‘yishi mumkin. Jamg‘arma “sarflar — daromadlar” oqimidan potentsial 
sarflarni olib qo‘yish hisoblanadi. Bunda jamg‘armaga qo‘yilgan mablag‘ 
investitsiyalar bilan to‘liq qoplansa, yalpi sarflar ishlab chiqarish hajmiga teng 
bo‘ladi (3-chizma). 
Jamg‘arma (S) va
investitsiya (I
n
)
S 
I
n 
SMM
E
Real ishlab chiqarish hajmi, 
SMM
3-chizma. Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning jamg‘arma va 
investitsiyalarni taqqoslash usuli. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

156 
Investitsion sarflarning ko‘payishi ishlab chiqarish hajmi va daromad 
darajasining o‘sishiga olib keladi. Bu o‘zaro natija 
multiplikator samarasi
bilan izohlanadi. Multiplikator tushunchasi «ko‘paytiruvchi» degan ma’noni 
anglatadi. Multiplikator samarasining mohiyati investitsiya hajmining o‘sishi 
jamiyat milliy daromadining unga nisbatan ko‘proq o‘sishiga olib kelishi orqali 
ifodalanadi.