3. маъруза матни 1-боб. Давлат ва ҳуқуқ назариясининг предмети ва унинг ўзига хос хусусиятлари

Ҳокимият ваколатларига эга бўлган давлат органлари ички тузилишининг мавжудлиги. Давлат механизмининг бир меъёрда ишлашини таъминлаш мақсадида давлат органлари, давлат муассасалари ва давлат ташкилотлари биргаликда фаолият юритади ва ўз навбатида, улар ички таркибий тузилишига кўра бир-биридан фарқ қилади.Давлат органлари - давлат функцияларини амалга ошириш- да ҳокимият ваколатига эга бўлган давлат механизмининг асосий бўғини. Масалан, прокуратура, суд, ички ишлар органлари ва бошқалар ҳокимият ваколатига эга бўлган давлат органларидир.
Давлат ташкилотлари – бевосита ишлаб чиқариш ҳамда таъминот билан шуғулланувчи давлат идораси ҳисобланиб, дав- лат учун стратегик аҳамиятга эга бўлган функцияларни бажаради. Мазкур ташкилотларнинг асосий қисмини давлат ўз монополия- сида қолдиради. Метро, трамвай, троллейбус, электр энергияси тармоғини бошқариш, алоқа тизими шулар жумласидандир.
Давлат муассасалари – давлат органлари каби ҳокимият ваколатига эга бўлмай, давлатнинг олдида турган умумижтимоий вазифаларни бажарувчи идоралар, масалан, касалхоналар, мао- риф, театр ва бошқалар. Ушбу муассасалар ҳокимият ваколатига эга бўлмаса-да, лекин жамият олдида турган ижтимоий аҳамиятга эга бўлган муҳим вазифаларни бажарадилар.
Ҳар қандай холатда ҳам, давлат механизми барча таркибий қисмларининг фаолияти унинг ўз олдига қўйган мақсад, вазифалари ва функцияларини амалга оширишга қаратилгандир.
Давлат механизми таркиби турли тузилмалардан иборат бўлиб, уларга қуйидагиларни киритиш мумкин:
 давлат органлари;
 давлат муассаса ва ташкилотлари;
 давлат корхоналари.
Давлат механизмининг белгилари:
 ўзаро боғлиқ ва иерархик жиҳатдан бир-бирига бўйсунувчи давлат органлари, ташкилотлари ва муассасалари ҳамда давлат корхоналари тизимидан иборат;
 жамиятни профессионал асосда бошқарувчи шахслар гуруҳининг мавжудлиги;
 давлатнинг ўз олдига қўйган мақсад ва вазифаларини ҳамда функцияларини амалга ошириш учун ташкилий, молиявий ва бошқа воситалар билан таъминланганлиги;
 ҳар бир давлат органи, ташкилоти ва муассаса ҳамда давлат корхоналари ваколатлари ва фаолият доирасининг муайян ҳуқуқий асосларга эга эканлиги ва бошқалар.

7.2.Давлат органлари тушунчаси, белгилари ва турлари