3 leksikologiya (leksika). So‘z va leksema

To'liq sinonimlar ma’nosida va ishlatilishida bir-biridan farq qilmaydi, masalan, tilshunoslik va lingvistika atamalari aynan bir tushunchani anglatadi, ularning biri o‘rnida ikkinchisini ishlatish mumkin.To'liq sinonimlar boshqa tillardan so<sup>`</sup>z olinishi natijasida hosil bo'ladi: respublika - jumhuriyat doston- poema,kosmos – fazokabi.
Ma'noviy sinonimlarda sinonimik qatordagi so'zlar bir-biridan nozik ma’nosi bilan farq qiladi. Masalan, nam, ho‘l, shalabbo sinonimlari ho`llik darajasi: tiqillatdi. taqillatdi, dukullatdi, gursullatdi sinonimlari taqillatish darajasi har xilligini ifodalaydi.

Sinonimlik hodisasi faqat bir turkum doirasidagina uchraydi. Masalan, sifat sinonimlar: gavdali, jussali, barvasta, norg'ul, barzangi; fe’l sinonimlar: gangimoq, dovdiramoq, esankiramoq, kalovlanmoq, talmovsiramoq.

Sinonimlarning qo'llanishiga ko'ra ayrim ko'rinishlari bor.

Uslubiy sinonimlar ma’lum bir uslubda qo'llanib, boshqa uslubda qo'llanmasligi bilan bir-biridan farq qiladi. Masalan, keldi, tashrif buyurdi uslubiy sinonimlaridan tashrif buyurdi so'zi kitobiy uslubdagina ishlatiladi; ko'klam, bahor; oftob, quyosh sinonimlaridan ko'klam, oftob so'zlari o'rnida ilmiy uslubda ko'proq bahor, quyosh so'zlari ish­latiladi. Uslublarni yaratishda, belgilashda o'rinli qo'llangan uslubiy si­nonimlarning ma’lum ahamiyati bor.
Nutqda frazeologik sinonimlar ham qo'llanadi. Bunda bir frazeologik birlik boshqa bir frazeologik birlikka sinonim bo'ladi. Masalan, qo`lni yuvib qo`ltiqqa urish - hafsalasi pir bo'lish; kayfi uchib ketdi - yuragi yorilayozdi kabi. Frazeologik birliklar so'zlar bilan sinonim bo'la­di. Masalan, esi chiqib ketdi - qo'rqdi, yog‘ tushsa yalaguday- top-to za, lom-mim demadi - gapirmadi, indamadi kabi. Bular leksik-frazeologik sinonimlar deb ataladi.
Lug'aviy va frazeologik sinonimlardan tashqari grammatik sinonimlar ham mavjud. Grammatik sinonimlar morfologik sinonimlar va sintaktik sinonimlardan iborat. Hozirgi zamonni hosil qiluvchi -yapti, -yotir, -moqda qo'shimchalari yoki o'qishdi va o'qidilar fe’llari tarkibidagi -sh va -lar qo'shimchalari morfologik sinonimlardir. Kuz shamoli, kuzgi shamol; ish boshlash, ishga kirishish; kitobni o'qish, kitobdan o'qish kabi so'z birikmalari; xat yozdim, xat yozildi kabi gaplar sintaktik sinonimlar hisoblanadi.