3-§. Астрономиядан масалалар ечиш

.......................................Е ч и л и ш и : Пояс вақти унинг ўртасидан ўтган асосий меридианнинг маҳаллий вақти билан ўлчанганлигидан Гринвич меридиани вақти ёки, бошқача айтганда, нолинчи пояс марказидан ўтган асосий меридианнинг вақти ( 7₀ ) в а 5-пояс вақти (Т₅) бу меридианлар узунламалари (λ ₀ λ ₅ ) орасида қуйидаги боғланиш мавжуд:

(Т₅–Т₀)= λ ₅– λ_о
Бу ерда λ₅– 5-пояс марказидан ўтган асосий меридианнинг узунламаси, у ҳолда
Т_о = Т₅ + λ₀– λ₅ = 18 с 00 м — 5 с 00 м=13 с 00 м.
Демак Гринвич вақти (ёки дунё вақти) Т_о =13 с 00 м. Маълум меридиан узунлиги, унга тегишли маҳаллий вақт ва дунё вақти орасидаги қуйидаги боғланишга кўра:
Т_м=Т₀ + λ_м ёки λ_м =Т_м –Т_о = 20 с 34 м— 13с00м = 7 с 34 м.
Маълум жойда олам қутбнинг баландлиги шу жойнинг кенглигига тенглигидан ёза оламиз:
= h бўлади,
бу ерда h_р + z_р = 90^о муносабатга кўра h_р = 90^о – z _р бўлади, у ҳолда географик узунлиги λ _м = 7с 34 м бўлган шаҳарнинг географик кенгламаси: _м = h_р = 90°– z_p = 90° – 37°57^/ = 52°03'.
Ер глобусидан (ёки Ер картасидан) фойдаланиб, бу шаҳар Чита эканлигини топиш қийин эмас.

Берилган:

г
5-масала. (Б. В.). Марснинг буюк қарама-қарши туришида, яъни Ер ва Марс орасидаги масофа 56 млн. километр масофага тенг бўлганда, Марс томондан Ер га берилган тезланишнинг катталиги топилсин.

Е ч и л и ш и :
Бутун олам тортилиш қонунидан
ерда М_Ер–Ернинг массаси. М–
Марснинг массаси.
а_Ер-?
Марснинг таъсири туфайли Ер оладиган тезланишни то­пиш учун Ньютоннинг иккинчи қонунидан фойдалансак,
F₂ = М_еp а_р бўлади. F₁=F₂ лигидан: