29 январь — антон павлович чехов туғилган кун

Нега роман ёзилмаган?
1887 йилнинг кузида Чехов мактубларида “1500 мисра” романи устидаги 
ишлари борасида ёзган. Бу 1889 йилгача давом этди ва адиб ўзини қийнаган 
катта ҳажмли асар ёзиш фикридан воз кечди. “Мен икки-уч йил аввал 
Григоровичга қулоқ солмаганим ва роман ёзмаганимдан хурсандман, — деб хат 
битди у январ ойида Суворинга. — Агар амал қилганимда қанчадан-қанча 
яхшиликка завол етказишимни кўз олдимга келтиряпман… Манба ва 
истеъдоднинг мўллигидан ташқари яна муҳим нарсалар керак. Етукли керак, бу 
— бир. Иккинчидан, шахс эркинлиги туйғуси зарур, бу туйғу эса фақат яқиндан 
бошлаб менда ўт ола бошлади”.
Чеховнинг 1880-йил охирларида саёҳат қилишига ижодидан норозилиги сабаб 
бўлди. Бироқ бир қатор сафарлардан ҳам кўнгли тўлмади. Чеховга янги, катта 
саёҳат керак, адиб биттасини танлаши керак эди: дунё бўйлаб, Ўрта Осиё, Эрон, 
Сахалин сафари. У охиргисини танлади.
Адиб ўз ижодидан кўнгли тўлмаса-да, шон-шуҳрати ошиб борарди. “Чўллар” ва 
“Зерикарли тарих” эълон қилингач, танқидчилар ва ўқувчиларнинг диққат-
эътибори унинг ҳар бир янги асарига қаратилди. 1888 йил 7 (10) октябрда Чехов 
бир йил муқаддам ёзган “Ғира-шира пайт” асари учун Фанлар академиясининг 
Пушкин номли мукофотига (ярим улушига) сазовор бўлди. Академия 
комиссиянинг қарорида шундай деб ёзилган эди: “Гарчанд Чехов ҳикоялари 
юксак бадиий танқидчилик мезонларига жавоб бермаса-да, замонамиз 
тавсифчилик адабиётининг гўзал намунаси бўлиб қолади”.
1880-йилларнинг охирида Чехов услубида айрим замондошлар ютуқ 
ҳисоблаган, баъзилар эса камчилик деб қайд этган хусусият пайдо бўлди: атайин 
қилинган завқ-шавқсизлик сезилди, муаллиф баҳоси берилмасди. Бу, айниқса, 

---

“Уйқу келяпти”, “Хотинлар” ва “Князь ўавжаси”да яққол намоён бўлди.
Чехов артист К.А.Каратигина билан суҳбатидан сўнг Сахалинга сафари ҳақида 
узил-кесил бир қарорга келди. Ўшанда 1889 йилнинг ёзи эди. Бироқ адиб буни 
яқин инсонларидан узоқ вақт сир тутди. Фақат 1990 йил январида саёҳати ҳақида 
ошкор этиб, жамоатчиликни ҳайрон қолдирди. “Дабдурустдан” бундай қарорга 
келиш таажжубни кучайтирган эди.