28-мавзу. Водород атомининг квант назарияси. Атом ва молекулаларнинг квант механикаси элементлари. Режа

Квант сонлари.
Бош квант сони N – энергетик сатҳни характерлайди, бошқача қилиб айтганда энергетик сатҳ ўлчамини. N сони қанча катта бўлса электрон жойлашган жойдаги радиуси шунча катта бўлади.
Орбитал квант сони L – электрон жойлашиши мумкин бўлган соҳанинг шаклини белгилайди. L сони s (L=0), p (L=1), d (L=2), f (L=3) қийматларга эга бўлади ҳамда энергетик қобиқ ёки энергетик сатҳчалар дейилади. Ҳар бир орбиталда “2·L + 1” орбиталлар жойлашган.
Магнит квант сони M_l –электрон жойлашган орбитални белгилайди ва ±L қийматларни қабул қилиши мумкин.
Спин квант сони – электронни тўғри ва тескари айланишини белгиловчи иккита қийматни қабул қилади: +½ и -½.
Элементни квант сони ёки электронни квант сони–бу тўртта квант сони бўлиб, атомдаги ташқи электронлар холатини характерлайди.
Энергия бўйича электронлар атомда энергетик сатҳлар ва сатҳчалар бўйича тақсимланади.
Энергетик сатҳ — бош квант сонини бир ҳил қийматига эга бўлган орбиталлар мажмуи. Атомни энергетик сатҳларининг сони, у жойлашган даврни номерига тенг. Масалан, калий(К) – тўртинчи давр элементи, тўртта энергетик сатҳга(n = 4) эга.
Энергетик сатҳча — бош ва орбитал квант сонларини бир ҳил қийматига эга бўлган орбиталлар мажмуи. Энергетик сатҳча лотин ҳарфлари билан белгиланади: s, p, d, f ва ҳоказо. Масалан, n=2, l= 0,1. Демак, иккинчи сатҳда s (l = 0) ва р (l = 1) сатҳчалар мавжуд.


§ 2. Атомни Бор модели. Бор постулатлари. Водород атоми учун Бор назарияси.
Даниялик физик Н. Бор 1913 йилда, Резерфорд атом моделини асос қилиб олиб, планеталарни қуёш атрофида айланадиган модели каби, электронлар-заррачалар атом ядросини атрофида айланадиган атом моделини таклиф қилди.

Н. Борни планетар модели.
Бор, атомда электронлар фақат ядролардан аниқ бир масофадаги орбиталарда турғун яшаши мумкин деб тахмин қилди. Бу орбиталарни у, турғун орбиталар деб атади. Турғун бўлмаган орбиталардан ташқарида электрон яшай олмайди. Нима сабабдан бундай эканлигини, Бор ўша пайтда тушунтира олмади. Аммо, бундай модель кўпгина тажрибавий далиларни тушунтиришга имконият беришини кўрсатди.