23-Mavzu Asalarilarning ko‘payishi va rivojlanishi. Ona asalari tuxumdonida tuxumning etilishi

23-Mavzu Asalarilarning ko‘payishi va rivojlanishi.
Ona asalari tuxumdonida tuxumning etilishi. Ona asalari tuxumdonidagi tuxum naychalarini har birini ingichka uchi, tola oxiri deyiladi. Naychalarini ana shu qismida epiteliyning embrion hujayralari-oganiylar bilan to‘ladi. Oganiylar chegara bilmaydi, ular bo‘linadi, hajm jihatdan yiriklashadi va harakatlanib naychalardan chiqishga harakat qiladi. Bundan tashqari tuxum naychalarida bir-biridan farq qiladigan yana uch xil hujayralar borligi aniqlangan. O‘zining hajmi jihatdan yirik va ochiq rangi protoplazmali yadro atrofidagi-ootsitlar va shulardan tuxum hujayrali shakllana boshlaydi. Boshqa hujayralarning ko‘pchilik qismi, sarig‘lik hujayralari hosil bo‘lishiga sarflanadi, bular yumaloq shaklga ega, ko‘pgina vaqtda oziqa moddalar bilan to‘lgan bo‘ladi. Bu oziqalarni, ular gemolimfadan folekulyar hujayralar orqali oladi. Shundan so‘ng follikulyar hujayralar tuxumning po‘chog‘ini yaratilishiga asos bo‘ladi.
Tuxum naychalaridagi galma-gal harakatlardan so‘ng ootsitlardan tuxum hujayralari hosil bo‘ladi. Shundan so‘ng tuxum hujayralari rivojlanib, birqancha yiriklashgach, sariqlik hujayralari o‘zini bor oziqasini berib, hajm jihatdan kichiklashadi. Bu davrda follikulyar hujayralar, mustahkamlashib, tuxumning tashqi follikulyar po‘chog‘i xorionni hosil qiladi. Xorion ostida sarig‘lik pardasi joylashgan.
Tuxum hujayralari sarig‘lik moddalari bilan to‘lgach, asta-sekinlik bilan tuxumga aylanaveradi. Naycha orqali harakatlanib tuxum dastlab voronkaga o‘xshash kengaygan joyga va shundan so‘ng umumiy chiqaruv yo‘liga kelib tushadi.
Ona asalari tuxumdonida qanchalik ko‘p tuxum naychalari bo‘lsa, shunchalik ko‘p tuxum bir vaqtning o‘zida hosil bo‘ladi. Har bir tuxum naychalarida o‘rtacha 13 ta va undan ham ko‘p tuxum hosil bo‘ladigan xonachalar bo‘ladi. Endi hisoblab ko‘ring, yaxshi sharoitda rivojlangan ona asalarilar tuxumdonidagi har birida, 200 tadan tuxum naychalari bo‘lganida, ona asalari bir kunda 2000 tadan ziyod tuxum qo‘yishi isbotlangan.