23-ma’ruza. Traxeyalilar (Tracheata) kenja tipi. Ko’poyoqlilar katta sinfi

Ajratish organlari. Miksoselda joylashgan ikki juft malpigiy naylaridan iborat. Ushbu naylarning yo’llari o’rta va orqa ichaklarning chegarasida ichakka ochiladi. Ajratish organlari tarkibiga shuningdek malpigiy naychalari, qorin qon tomiri yoki qorin nerv zanjiri bo’ylab joylashgan limfa bezlari (koksal bezlar) ham kiradi. Bu bezlar hazm bo’lmagan qattiq mahsulotlarni to’plash vazifasini bajaradi. Ajratishda yog’ tanachalari ham ishtirok etadi.

Nafas olish sistemasi. Shoxlangan va ingichka naychalar ko’rinishidagi traxeyalardan iborat. Traxeya naylari qorin tomonda joylashgan stigmalar (teshiklar) bilan boshlanadi. Odatda har bir gavda bo’g’imida bunday stigmalar bir juftdan, aksariyat laboyoqlilarda esa har ikki bo’g’imda bir juftdan bo’ladi. Traxeya naylari shoxlangan va eng oxirgi uchki qismi ichki to’qimalarga yetib boradi. Muskul tolalarining qisqarishi va cho’zilishi tufayli naychalarda havo almashiniladi. Nafas teshikchalari yopilmaydi va shu sababli ular ko’proq nam joylarda tarqalgan.