2. P. R. 01imxo‘jayeva —

III bn'lim. Rivojlanish biogiyasi davri boshlanadi. Ko‘p odamlar bu davrda yetarli darajada ish faoliyatini saqlab qoladi.

Odamning vazni asosan gavda tuzilishi, jins va yoshga bog‘liq bo‘lib, kishining jismoniy rivojlanganligi va sog'ligini belgilovchi nisbiy ko‘rsatkich hisoblanadi. Sog'lom odam vazn normasini aniqiashda tana tuzilishiga qarab odamlar astenik, normostenik va giperstenik deb ataluvchi uch turga bo'linadilar. Asteniklar oriq, ko'kraklari yassi, mushaklari nisbatan zaifroq, normosteniklarning yelkalari va ko'kraklari keng, mushaklari kuchli rivojlangan, gipersteniklar baquwat, vazni og'ir kishilar bo‘ladilar.

Qarish — ontogenezning tabiiy, oxirgi davri. Bu davr ham o‘ziga xos morfologik funksional xususiyaitlarga ega. Ana shu xususiyat- larni biologiyaning gerontologiya qismi o‘rganadi. Qari organizmdagi o‘ziga xos kasalliklar xususiyatlarini o‘rganuvchi fan — geriatriyadir.

Hozirgi vaqtda yoshi 61 74 ga to'lgan kishilarni keksa, 75-89 yoshga kirganlarni qari, 90 yoshdan keyin esa uzoq umr ko‘rgan kishilar deyiladi. Odatda qarishning dastlabki belgilari odamda yetuklik davridan so‘ng boshlanadi. Qarish organizm hujayralari faoliyatining asta-sekin susayishi bilan boradi. Qarish jarayoni dastlab yurak-qon tomirlari, ncrv sistemasi hujayralari faoliyati va morfologiyasining buzilishidan boshlanadi. Nerv sistemasining o‘tkazuvchanligi va qo'zg'aluvchanligining yomonlashishi tufayli qari kishilarda tashabbuskorlik, mehnat qobiliyati, bir faoliyatdan ikkinchisiga o'tish qobiliyati susayadi, tormozlash jarayoni yetarli bo'lmasligi natijasida yangi muhitga moslashish va taassurotlarga javob reaksiyalari hisoblanadigan shartli reflekslar sust hosil bo'ladi va so'nadi.

Shunday qilib, qarish jarayoni — molekular, hujayralar, to'qimalar, organlar va organizmda turli darajalarda kelib chiqadigan morfologik, biokimyoviy, irsiy va fiziologik o'zgarishlar natijasidir.

Qarish mexanizmlarini tushuntirishga harakat qiluvchi juda ko‘p gipotezalar yaratilgan. Shularning eng muhimlari stoxastik va genetik gipotezalardir.