2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Sistematikasi.
Maxsar qoqidoshlar Asteraceae oilasiga va Carthamus 
tinctorius L. avlodi va turiga mansub (rasm-35) bir yillik o„simlik. Maxsar avlodi 
o„z ichiga 19 ta turni oladi, ammo faqat bitta madaniy turi ekiladi. Bu tur 5 ta tur 
xillariga bo„linadi. Tur xillar morfologik belgilari bilan farq qiladi.
Biologiyasi.
Maxsar quruq kontinental iqlim o„simligi, qurg„oqchilikka va 
juda issiqqa chidamli. Maysa 8-10 kunda unib chiqadi. O„sish davri. 95-135 kun 
davom etadi, maysa 2-5 °Cda unib chiqadi, muqobil harorat 22-25°C, maysasi -3-6 
°C sovuqqa bardosh beradi. Gullash va pishish davrida isssiqlikka juda talabchan 
bo„ladi. Yog„ingarchilikda gullar changlanmaydi. Qisqa kun o„simligi.
Tuproqqa talabchan emas sho„rga chidamli. Botqoqlangan va nordon 
tuproqlarda yetishtirilmaydi.
Kasalliklari va zararkunandalari:
 
Ko„k chirish.
 
Bu kasallikni ham maxsar 
zamburg„lari chaqiradi. Kasallangan o„simliklarning ayrim tuplari va shoxlari 
so„lib qoladi, so„ligan barglari ko„ng„ir rangga kiradi,
 
poyalari chirib, xo„l modda 
hosil qiladi. Maxsar o„simligi bir necha xil kasalliklar bilan kasallanadi. 
Zang
bilan kasallanganda bargining orqa tomonida zarg„aldoq rangli 
shishlar paydo bo„ladi.
 
Keyinchalik bu dog„lar qo„ng„ir yoki qora rangga kiradi.
 
Zararlangan o„simlik sarg„ayib, barglari so„ladi.
 
Qo„ng„ir rangli barg kasalligi 
ham maxsarda ko„p uchraydi. Bunda maxsar 
bargining yuza qismida dumaloq qo„ng„ir dog„lar paydo bo„ladi, ular asta-sekin 
qo„shilib, katta dog„ga aylanadi. Kasallangan barglar sarg„ayib, quriydi. Maxsarga 
kasalliklar boshqa o„simliklarga nisbatan kuchsiz ta‟sir etadi. Kasallansa ham 
uning hosildorligi keskin pasayib ketmaydi.
33
 
www.FAOstat.fao.Org-2017
 y.

---

335