2-мавзу. Мустақилликка эришиш арафасида Ўзбекистондаги ижтимоий-сиёсий жараёнлар

биринчидан, коммунистик партия Ўзбекистон ва бошқа миллий республикалар Совет Иттифоқига қарамлигининг янгича давлат шаклини вужудга келтирар экан, у Ўрта Осиё классик мустамлакачилиги даврида вужудга келган ишлаб чиқаришнинг ихтисослашуви ва иқтисодий алоқаларига асосланди. Бинобарин, барча иттифоқдош республикаларнинг иқтисодиётини бараварлаштириш ғояси ўн йилликлар мобайнида фақат номигагина амалга оширилди, уларнинг тенгсизлиги эса барибир амалда сақланиб қолди;
иккинчидан, Ўзбекистонга Конституция бўйича берилган суверен ҳуқуқлар ҳам фақат кўр-кўрона эди, аслида эса республика метрополия мустамлакасига айлантирилиб, бундан келиб чиқадиган барча оқибатларга дучор қилинди;
учинчидан, мустабид тузум “халқ ҳокимияти” сифатида “меҳнаткашлар оммаси”ни давлат қурилишига кенг жалб қилар экан, айни вақтда ўзининг 70 йилдан кўпроқ ҳукмронлик даврида аҳолининг “эксплуатация қилувчи”, “меҳнаткаш бўлмаган” синфларини ва ижтимоий гуруҳларини энг оддий фуқаролик ҳуқуқларидан ҳам маҳрум этди;
тўртинчсидан, Ўзбекистонни дабдабали равишда ишчилар ва деҳқонлар республикаси, кейин эса “меҳнаткашлар” ва ниҳоят “халқ оммаси” республикаси деб эълон қилган “халқпарвар” тузум уни мамлакатда ҳукмрон бўлган коммунистик партиянинг қатъий бошқарувига, “партия-совет номенклатураси” қўлига топшириб қўйди, барча жамоат ташкилотлари эса партиянинг оддий “дастёрига”, унинг ҳаракатлантирувчи воситасига айлантрилди;
бешинчидан, Марказ республикада саноатни ривожлантирар экан, айни вақтда унга бир томонлама, мустамлака хусусиятига алоҳида эътибор қаратди;
олтинчидан, совет давлати қишлоқ хўжалигининг моддий-техника базасини мустаҳкамлаб, унга маълум даражада маблағ ажратар экан, бу ерда метрополия манфаатлари йўлида республика иқтисодиёти аграр секторининг бошқа анъанавий тармоқларига зарар етказган ҳолда пахтачиликни юқори суръатлар билан ривожлантирди, бу эса пировард натижада оғир ижтимоий-иқтисодий ва экологик оқибатларга эга бўлган пахта яккаҳокимлиги қарор топишига олиб келди. Москванинг империяча иқтисодий сиёсати натижасида Ўзбекистон совет ҳокимияти йилларида метрополиянинг хом ашё базасига айлантирилди, уни иттифоқнинг саноат марказларига ва озиқ-овқат минтақаларига тўла-тўкис боғлиқ қилиб қўйди;