2-mavzu: hozirgi zamon dunyo siyosiy kartasi reja

Unitar davlat – bu oddiy, yaxlit davlat bo’lib, davlat, oblast, okrug, rayon, tuman deb turlicha nomlanadigan ma’muriy-hududiy birliklarga bo’linadi. Bunday davlatda bitta parlament, bitta hukumat, bitta prezident bo’ladi. Bunday davlatlarga Buyuk Britaniya, Frantsiya, Italiya, Shvetsiya, Pol’sha va boshqalar misol bo’la oladi.
Federativ davlat murakkab, ittifoqdosh davlat bo’lib, bir qancha ma’muriy-hududiy bo’linmalardan tashkil topadi (shtatlar, o’lkalar, respublikalar), bularga AQSh, Rossiya, Hindiston, Meksika va boshqalar kiradi.
Konfederatsiya o’z suvereniteti va mustaqilligini saqlab qolgan holda u yoki bu maqsadga erishish uchun birlashgan davlatlar ittifoqi. Konfederatsiyada yagona hudud, yagona fuqarolik bo’lmaydi. Har bir davlat xalqaro huquqning teng huquqli sub’ekti bo’ladi. Hozirgi davrda Shvetsariyada konfederatsiya maqomi saqlanib qolgan.


4. Har bir dunyo mamlakatini o’rganishda, uni tabiiy, xo’jalik, ma’daniy va siyosiy jihatlari geografik ob’ekt nuqtai nazaridan qaraladi. Dunyo mamlakatlarini guruhlanishi va tavsiflanishi turli mezonlar asosida olib boriladi. Agar mamlakatlarning guruhlanishi miqdor ko’rsatkichlari asosida o’tkazilsa, ularning tavsiflanishi esa, sifat ko’rsatkichlari asosida olib boriladi.
Mamlakatlar hududining maydoni, aholi soni, geografik o’rin xususiyatlari bo’yicha guruhlanadilar. Dunyo davlatlari soni bo’yicha eng katta yirik davlatlar, o’rta, kichik va juda kichik (mitti davlatlar) davlatlarga bo’linadi. Bundan dunyoning eng katta maydoni bo’yicha yirik davlatlarga quyidagi o’nta mamlakat kiradi (1-jadval).
Shuningdek, dunyoning maydoni bo’yicha eng kichik, mitti-davlatlari mavjud bo’lib, ular G’arbiy Evropada joylashgan, Andorra, Lixtenshteyn, San-Marino, Monako, Vatikan davlatlari (bulardan eng kichik davlat Vatikan – 0,44 km²), va boshqalar kiradi.
1-jadval
Dunyodagi maydoni bo’yicha eng yirik davlatlar¹