2-mavzu: hozirgi zamon dunyo siyosiy kartasi reja

Qadimgi davr – (dalatlarning dastlab paydo bo’lishining birinchi bosqichidan milodning V asrigacha) quldorlik tuzumi davrini o’z ichiga oladi. Er sharida birinchi davlatlarning paydo bo’lishi va halokatini aks ettiradi. Masalan, Qadimgi Misr, Karfagen, Qadimgi Gretsiya, Qadimgi Rim, ulug’ Xun imperiyasi (miloddan av. 207 yildan to milodning 216 yiligacha), ikkinchi Ulug’ Xun imperiyasi kabi qadimiy davlatlar dunyo tsivilizatsiyasining rivojlanishiga katta hissa qo’shganlar. Turkiy xalqlarning qadimgi avlodlari bo’lgan xunlar (skiflar) Markaziy Osiyo, Kaspiy dengiz bo’ylari, shimoliy Kakazgacha cho’zilgan katta hududlarda o’z davlatlarini barpo etganlar. Ular o’z yozuviga ega bo’lgan harbiy maqsadlarda xaritalardan foydalanishgan. Xun avlodlari Sharqiy va G’arbiy Evropaga borib, milodning 347 yilidan 469 yiligacha Evropada Xunlar imperiyasini tuzganlar. Shu bilan bir qatorda bu davrda harbiy yurishlar hamda urushlar davlat chegaralari va hududlarning o’zgartirilishining asosiy sababi bo’lgan.
O’rta asrlar davri (V-VI asrlar) DSX feodalizm davri bilan bog’liq holda shakllangan. Quldorlik imperiyalari parchalanib, ularning o’rnida ko’p sonli katta va kichik feodal davlatlar paydo bo’ldi. Feodal davlatlarning siyosiy funktsiyalari quldorlik davri davlatlariga nisbatan ancha murakkab va xilma-xil bo’lgan. Bu davrda ichki bozor shakllandi, regionlarning boshqalardan ajralgan holda berk yashashiga chek qo’yildi. Davlatlarning o’zlaridan uzoqda joylashgan hududlarni bosib olishga harakat qilish ishtiyoqi kuchaydi. Dunyo materiklari va qit’alri turli davlatlar o’rtasida taqsimlab olindi. Bu davrda Muqaddas Rim imperiyasi, Angliya, Ispaniya, Frantsiya, Portugaliya, Kiev Rusi, Hindiston, Xitoy, Eron hamda Temuriylar va boshqalar mavjud bo’lgan.
Buyuk geografik kashfiyotlar davri dunyo xaritasida kuchli o’zgarishlar sodir bo’lishiga olib keldi. Bozorga va yangi boy hududlarga talab paydo bo’ldi. Shu munosabat bilan yangi erlarni kashf etish, dunyo bo’ylab sayohatlarga chiqishga ehtiyoj kuchaydi.