2-mavzu. Fotosintez va pigmentlar. Fotosintezning yorug‘lik va qorong‘ulik reaksiyalari

Fotosintezga ta’sir etuvchi omillar
 
Karbonat angidridning miqdori. 
Fotosintez uchun eng zarur bo‘lgan birikmalardan biri CO
2
hisoblanadi. Uning miqdori xavo tarkibida 0,03%ni tashkil etadi. 1gektar yer ustidagi 100 m xavo 
qatlamida 550 kg CO
2
bo‘ladi shundan 1 sutka maboynida o‘simliklar 120 kg CO
2
ni yutadi lekin 
5
Lincoln Taiz., Eduardo Zeiger. Plant physiology. USA, University California, Los Angeles. 2002.Pp.172 

---

atmoferadagi CO
2
ning miqdori, tabiatda mavjud bo‘lgan kabonat angidridning doimiy miqdorini saqlab 
qoladi. Xatto atmosfera tarkibida CO
2
ning asta sekin ko‘payish jarayonlari sezilmoqda.
 
Xavo tarkibidagi CO
2
ning miqdori 0,03% dan to 0,3% gacha ko‘paytirish fotosintez jadalligini 
ham oshiradi. O‘simliklarning qo‘shimcha CO
2
bilan oziqlantirish, ayniqsa issiq xonalarda o‘stiriladigan 
qishloq xo‘jalik ekinlari uchun foydalidir. Bu usul bilan ularning hosildorligini oshirish mumkin. Ammo 
qo‘shimcha CO
2
bilan oziklantirish faqat C
3
-o‘simliklarning hosildorligini oshirishga kuchli ta’sir etadi. 
C
4
- o‘simliklariga esa ta’sir etmaydi. Chunki C
4
o‘simliklari o‘rtasida CO
2
to‘plash va undan foydalanish 
xususiyatiga ega. Issiq xonalarda xavo tarkibidagi CO
2
ning miqdorini 0,2-0,3% ga yetkazish ayniksa 
sabzavot o‘simliklariga yaxshi ta’sir etib, ularning hosildorligini 20-50% va xatto 100% gacha 
ko‘paytirishi mumkinligi aniqlangan.
6
 
Harorat. 
Harorat o‘smliklarning hamma tiriklik jarayonlariga ta’sir etadi. Fotosintez jarayoni 
uchun asosan 3 ta harorat nuqtasi mavjuddir: 
minimal
– bu darajada fotosintez boshlanadi;