2-мавзу. Фалсафий тафаккур тараққиёти босқичлари: Шарқ фалсафаси

• 2-мавзу. Фалсафий тафаккур тараққиёти босқичлари: Шарқ фалсафаси

• 1. Ғарб ва Шарқ фалсафасининг умумий қонунлари ва муамомаларининг ҳусусиятлари
• 2. Қадимги Ҳинд фалсафаси таълимотларининг юзага келиши ва ривожланиши
• 3. Қадимги Хитой фалсафасининг асосий йўналишлари. (Конфуцийлик, даосийлик)

• Қадими Шарқ ва Ғарб
• фалсафаси вужудга
• келиши ва
• ривожланишининг
• умумий қонуниятлари:

• Фалсафий тафаккур
• Шарқда ҳам, Ғарбда
• ҳам ижтимоий онгнинг
• дастлабки шакли си-
• фатида мифология
• негизида вужудга
• келган.

• Шарқ ва Ғарб файла-
• суфлари нарса ва ҳо-
• дисаларни ўрганиш,
• тушунтиришнинг ўзига
• хос методларини ярат-
• ганлар (диалектика,
• метафизика, маевтика
• ва ҳоказо).

• Қадимги Шарқ фалса-
• фаси ҳам Ғарб фалса-
• фаси ҳам яхшилик ва
• ёмонлик, гўзаллик ва хунуклик,
• адолат ва адолатсизлик, дўстлик
• ва биродарлик, муҳаббат ва
• нафрат, бахт ва бахтсизлик каби
• муаммоларнинг ечи
• мини излаган.

• Шарқ ва Ғарб фалса-
• фаси синфий жамият
• ва давлат пайдо бў-
• лиши билан ижтимоий
• онг шакли сифатида
• шаклланган.

• Шарқ ва Ғарб фалса-
• фаси умуминсоний
• қадриятларга қараб
• мўлжал олади (қан-
• дай қилиб яхши фикр-
• лаш, яхши сўзлаш ва
• яхши иш қилиш керак,
• деган саволга
• жавоб топишга
• ҳаракат қилади).

• Шарқ ва Ғарб фалса-
• фаси ривожланиши-
• нинг умумий қонунияти
• фалсафий билимнинг
• дунёқараш характе-
• рига эга
• эканлигидадир.

• Шарқ ва Ғарб фалса-
• фасида идеализм
• объектив ва субъектив
• идеализм кўринишида
• намоён бўлди (Шарқ фалса-
• фасида бу Йога-буддизм, жай-
• низм, конфуцийчилик, даочи-
• лик, Ғарб фалсафасида эса,
• бу Платон, Суқрот,
• Элей мактаби).

• Шарқ ва Ғарб фалса-
• фаси ривожланишининг
• умумий қонунияти унинг
• методологик аҳамият
• касб этувчи ҳақиқий
• илмий билимга эришиш
• йўлида илмий изла-
• нишлар олиб
• боришидир.

Қадимги дунё Шарқ ва Ғарб фалсафаси муаммоларидаги фарқлар

• Шарқ

• Ғарб

• Натурфалсафа, онтология,
• гносеология, методология, эстетика,
• мантиқ, ахлоқ, сиёсат ва
• ҳуқуқ муаммолари ўрганилади.
• Ғарбда инсонга руҳий борлиқ
• ёки одоб-ахлоқи орқали
• мурожааат этилмайди,
• балки борлиқ ва билишнинг
• умумий тамойиллари сифатида
• ёндашилади.
• Диндан ажралишга ҳаракат қилади.
• кўпроқ илмий методологияга таянади.
• Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларининг
• бирортаси кенг тарқалган динлардан
• бирига айланмади.
• Ғарбда фалсафий категориялар
• аппарати моҳият, миқдор, ўрин, жой,
• ҳолат, ҳаракат ва ҳоказоларлар
• билан белгиланади. Дастлаб улар ҳақида
• Аристотелнинг “Категориялар”
• китобида келтирилган.

• Асосий эътибор инсон
• муаммосига қаратилади;
• Инсон муаммоси амалиёт,
• одамларнинг ҳаёт фаолияти,
• турмуш тарзи нуқтаи-назаридан
• ўрганилади. Инсоннинг ўзлиги,
• одоб-ахлоқи, ҳукмдорларга,
• турли ёшдаги одамларга,
• шунингдек, жамиятдаги
• ижтимоий ҳолати турлича бўлганларнинг
• амалий фаолияти билан боғлиқ
• муаммолар ўрганилади.
• Дин билан ўзаро алоқадорликда
• ривожланади. Фалсафий оқим фалсафа
• сифатида ҳам, дин сифатида ҳам намоён бўлади (брахманизм, индуизм,
• конфуцийчилик, зардўштийлик ).
• Шарқда ўзига хос фалсафий
• категориялар аппарати мавжуд (Инь – аёллик,
• Янь-эркаклик асоси, Ци – уларнинг бирикмаси,
• Сансара – жоннинг қайта гавдаланиши,
• Ахурамазда- яхшилик, Ахриман - ёвузлик ).