2-ma‘ruza: Keys uslubi haqida. ―Informatika va axborot texnologiyalari‖ fanini o‗qitishdagi keys uslubining imkoniyatlari

Keys texnologiyasidan foydalanib o‗quvchilar bilimini nazorat qilish. 
O‗rta maxsus, 
kasb-hunar ta‘lim muassasalarida o‗qitishning natijasi, bitiruvchi o‗quvchilarda davlat ta‘lim 
standartlarida ko‗zda tutilgan qator umummadaniy va ma‘naviy, axloqiy va kasbiy 
kompetensiyani shakllantirishdan iboradir. Kompetensiyali yondashuv yangi uslublarni na faqat 
ta‘lim berishda, balki ixtiyoriy predmetlarni o‗quvchilar tomonidan qay darajada 
o‗zlashtirganligini nazorat qilishda ham qo‗llani talab etadi. Shu e‘tiborga olib, quyida o‗rta 
maxsus, kasb-hunar ta‘lim muassasalari o‗quvchilarining bilim, ko‗nikma va malakalarini keys 
texnologiyasini ko‗llab nazorat qilish interfaol uslubini ko‗rib chiqamiz.
Fikrimizcha, turli predmetlar ta‘limida o‗quvchilarni o‗qitish va bilimda erishgan 
yutuqlari hamda kompetensiyalarini nazoratida keys texnologiyasini foydalanish istiqbollidir.
Keys-uslubi – aniq real vaziyatlarning tavsifini foydalaniladigan o‗qitish texnikasidir. 
Keysning o‗qitish maqsadikasbiy ta‘limning nazariyasi va uslubiyotidir. Kompetensiyalar tarkibi 
o‗quvchilarni nafaqat nazariyani bilish, balki masala yechishni bilish, quyidagi ko‗nikma va 
malakalarni shakllantirish hamdir:
- yangi axborotni mustaqil o‗rganish; 
- matn bilan, ma‘lumotnomalik axborotlar bilan ishlashni bilishni rivojlantirish; 
- axborotlarni izlash va tahlil qilish uslubini egallash; 
- nazariy va amaliy bilimlarni olib borish; 
- ta‘limiy o‗qitish jarayoniga qiziqish va o‗kuv materialini faol qabul qilish 
motivatsiyasini ko‗tarish; 
- 
asoslangan 
yozma 
va 
og‗zaki 
ko‗nikmalarni 
rivojlantirish. 
Uslub ko‗proq ijtimoiy va tabiiy fanlarni o‗rganishda ko‗proq maqsadga muvofiqdir. 
V.V.Piryeva o‗zining ishida ushbu texnologiyani «Algoritmlash» mavzusida 
foydalanishni, M.B. Suxanov ishda esa, dasturdagi kodlarda mantiqiy xatolarni topish jarayonida 
foydalanish tavsiya etilgan. Keys texnologiyasini talabalarning bilimini nazorat qilishda 
foydalanish imkoniyati mavjudligi O.G. Smolyaninova) tomonidan qayd etilgan. Muallif, 
talabalarning bilimini nazorat qilish uchun dastlabki tayyorgarlik orqali yoki dastlabki 
tayyorgarliksiz keys-imtihonlarda foydalanish mumkin deb yozadi (2.1- rasm). Lekin ushbu 
maqolada uslubni ishlab chiqishga yetarlicha e‘tibor qaratilmagan. 
 

---

2.1- rasm. 
Bilimlarni keys-nazoratni amalga oshrish uchun quyidagi nazorat keyslari taklif etiladi:
Mumtoz keys; 
O‗quv keys; 
Yakuniy keys. 
1. Mumtoz keys. Ushbu nazorat keysda aniq vaziyatlarning tahlili bajariladi. 
Maqsad: kompetensiya egallash, egallagan kasbiy kompetensiyasini nazorat qilish. 
Masala yetarlicha katta bo‗lib, predmetning bir necha bo‗limlari bo‗yicha nazariy 
asoslarni o‗ziga olishi zarur. O‗quvchi yechilayotgan masalaning mohichtini tushunishini 
namoyish etishi va nazariy bilimlarini amaliy vaziyatlarga qo‗llay olishi lozim. 
Keys mazmuni: 
1. O‗quvchi masalani yechishi uchun bilishi kerak bo‗lgan nazariy bo‗limning mavzu 
yoki mavzulari.
2. Predmt sohasidan rasmiy bo‗lmagan masalani qo‗yish. 
3. Tavsiya etilayotgan yechish usulblari. 
4.Yechimni taqdim etish shakllariga talablar. 
Kutilayotgan natija: egallangan kompetensiyalar ro‗yxati. 
Bu ko‗rinishdagi keys yordamida kursni to‗liq o‗rganish jarayonida egallangan kasbiy 
kompetensiyalarni nazorati amalga oshiriladi.
2. 
O‗quv 
keys 
– 
yangi 
materialni 
o‗zlashtirilganligini 
nazorati.
Maqsad: samostoyatelnoye izucheniye novogo materiala, kontrol
stepeni sformirovannosti obshekulturnix kompetensiy.
Keys mazmuni: 
Nazariy bo‗limlarga murojaatlar. 
O‗zini-o‗zi tekshirish savollari. 
Tipovoy masalalarni yechish, masalalarni yechishga mo‗ljallangan vazifalar uchun 
uslubiy ko‗rsatmalarga murojaatlar. 
Nostandart masalalarni yechish. 
Ish natijalarini taqdim etish. 
Kutilayotgan natija: bilim va ko‗nikmalarni mustaqil egallash.
O‗qituvchi uquvchilarning yangi axborotlar bilan ishlashini, adabiyotlarni tahlil qilishini 
bilishini, tahlil usullari ko‗nikmasini nazorat qiladi
Keys yakka tartibda ham, kichik guruhlarda ham bajarilishi mumkin. Lekin ikkinchi 
holda har bir o‗quvchi bajarga ishi aniq ko‗rsatilishi lozim. Bunday keysni bajarishsh natijasi 
hisobot yoki jamoviy taqdim etilishi mumkin.
Hisobotni baholashda o‗qkuvchilar tomonidan zarur axborotlarni tanlash, uni chuqur 
tahlil qilish va qayta ishlashni bilish, yangi bilimlarni qo‗yilgan masalalarni yechish uchun 
foydalanishni bilish muhim hisoblanadi.
Keysni jamoaviy yoki yozma taqdimoti uchun quyidagi talablar qo‗yiladi: