2-ma‘ruza: Keys uslubi haqida. ―Informatika va axborot texnologiyalari‖ fanini o‗qitishdagi keys uslubining imkoniyatlari

 
O‗qituvchi tomonidan keysni yechish va tahlil qilish varianti. 
Keysdagi asosiy 
muammo: antivirus dasturlarining qiyosiy tahlili asosida korxonadagi mavjud kompyuterlarning 
maqbul variantlaridagi muammolar va ularni hal qilish yo‗llari. 

---

Muammoni tasdiqlovchi dalillar: muammoli vaziyatni tahlil qilishga harakat qilamiz. 
Jamiyatimizda uchrab turadigan salbiy illatlarni aniqlaymiz.
 
1. Kompyuter virusi. 
2. Diskning yuklanish sektorlarini buzadigan yuklanish viruslari. 
3. Bajariladigan fayllar-yexe, sys, bat fayllarini buzadigan fayl viruslari. 
4. Diskning yuklanish sektori va bajariladigan fayllarini buzadigan yuklanish fayli 
viruslari. 
5. Stels (stelth)- ko‗rinmas viruslar. 
6. Microsoft word muxarriri yordamida hosil qilingan ma‘lumotlar fayllarni yozuvchi – 
makrobuyruq viruslari. 
Muammoli vaziyatning kelib chiqish sabablari: hozirgi kunda viruslardan himoyalanish, 
kompyuter viruslaridan keladigan zararlar milliardlab dollarlar bilan belgilanadi. Kompyuter 
virusi – maxsus yozilgan dastur bo„lib, kompyuterda ishlashda barcha mumkin bo„lgan 
xalaqitlarni yaratish, fayl va kataloglarni buzish, dasturlarni ishdan chiqarish maqsadida 
hisoblash tizimlariga, kompyuterning tizimli sohalariga, fayllarga tadbiq qilinadigan, o„zlarining 
nusxalarini yaratish, boshqa dasturlarga o„z-o„zidan birikib oladigan xossalarga egadirlar.
Muammoni oldini olish yo„llari: kompyuterga virus yuqqanda (yoki yuqqanlik xaqida 
gumon bo„lsa) quyidagi qoidalarni esda tutish va qo„llash lozim:
1. Dastlab, qarshi kurash qarorlarini qabul qilishga shoshmaslik kerak. O‗ylamasdan 
qilingan harakatlar tiklash mumkin bo‗lgan fayllarning bir qismini yo‗qotishgina emas, balki 
kompyuterni yana qayta kasallantirishga olib kelishi mumkin. 
2. Virus o‗zining buzg‗unchiligini davom ettirmasligi uchun kompyuterni o‗chirish 
lozim. Microsoft Word muxarriri yordamida hosil qilingan ma‘lumotlar fayllarni yozuvchi – 
makrobuyruq viruslari. Bu axborot tashuvchilari orqali erkin tarqaluvchi, axborot va dasturlarga 
zarar yetkazuvchi dastur hisoblanadi. 
3. Kompyuter kasallanishi va davolash ko‗rinishini aniqlashga mo‗ljallangan barcha 
amallarni yozishdan himoyalangan operatsion tizimli disk bilan kompyuterni ishga tushirish 
orqaligina bajarish mumkin. Muhim ma‘lumotlarni himoya qilish masalasida ko‗pincha maishiy 
yondashish ishlatiladi: ―kasalikni davolagandan ko‗ra uning oldini olgan ―yaxshi‖roq‖. 
Vaziyatdan chiqib ketish harakatlari: muhim ma‟lumotlarni himoya qilish masalasida 
ko„pincha maishiy yondashish ishlatiladi: “kasalikni davolagandan ko„ra uning oldini olgan 
“yaxshi”roq”. Afsuski, aynan u eng buzuvchi oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Kompyuterga 
viruslarni 
kirish 
yo„lida barrikadalarni 
yaratish, 
ularning 
mustahkamligiga ishonish va buzuvchi hujumdan keyingi harakatlarga tayyor bo„lish kerak. 
Shuning uchun, xavfsizlik tizimini yaratishni dastlab “oxiridan” boshlash kerak – 
istalgan ta‟sirni, u virus hujumi, xonada o„g„irlik yoki qattiq diskni fizik ishdan chiqish 
bo„lishidan qat‟iy nazar, buzuvchi oqibatlarini bartaraf etishdan boshlash kerak. 
Ma‟lumotlar bilan ishonchli va xavfsiz ishlashga faqat shundagina erishiladiki, agar 
istalgan kutilmagan hodisa, shu jumladan, kompyuterni to„liq fizik ishdan chiqarish ham, salbiy 
oqibatlarga olib kelmasligi kerak.
Yakuniy xulosa. Muammoning yechimi: korxonadagi kompyuterlarning xarakteristika-
larini aniqlash, antivirus dasturlarining qiyosiy tahlili asosida eng maqbul variantlarini tanlash. 
(PENTIUM II va PENTIUM III kompyuterlari uchun Dr-Web antivirus dasturini o‗rnatish 
maqsadga muvofiq.PENTIUM IV kompyuterlarining qo‗shimcha qurilmalar (printer, skaner va 
h.k.) bilan ishlaydiganlari uchun Nod-32 hamda qolganlari uchun esa Kasperskiy antivirus 
dasturlarini o‗rnatish maqsadga muvofiq.