2. Кузовлар; Кўприкларнинг вазифаси, турлари ва конструкцияси

4.Осмаларнинг вазифаси ва конструкцияси турлари
Автомобилларнинг осмаси йўналтирувчи (эластик) ва сўндирувчи қисмлардан ташкил топган бўлиб, улар ёрдамида рама ёки кузов билан кўприклар ёки ғилдираклар бевосита бирлаштирилади (14.6-расм). Осмалар автомобилнинг кўтариб юрувчи тармоғи ва кўприклар ўртасида эластик алоқани узвий равишда таъминлаб, ғилдираклар ва у билан боғланган тармоққа тушадиган ўзгарувчан юкланишларни камайтиради, автомобилларнинг тебранишини сўндиради, шунингдек ҳаракати давомида автомобиль кузовининг ҳолатини ривожлантириб туради.
Амортизатор корпуси суюқлик билан тўлдирилган бўлиб, корпуснинг балка қисми 2 шарнирли қилиб бирлаштирилади. Кузов ва ғилдирак 1 тебранганда амортизатор поршени 4 илгарилама ва қайтма ҳаракатланиб, корпус ичидаги суюқликни бир бўшлиқдан иккинчи бўшлиққа клапанлар 5, 6 орқали ҳайдаш ҳисобига тебранишларни сўндиради. Автомобилни юритиш учун етакчи ғилдиракларга келтирилган буровчи момент таъсирида рамага тортиш кучи узатилади ва автомобиль ҳаракатга келади. Рамага тортиш кучини бевосита узатиб турувчи ричаг9 автомобиль осмасининг йўналтирувчи тузилмаси деб аталади. Йўналтирувчи тузилманинг ишлаш тавсифига қараб, осмалар номустақил ва мустақил турларга бўлинади.
Номустақил осмада чап ва ўнг ғилдираклар умумий бикр балкаларга ўрнатилган бўлиб, бир ғилдиракнинг силкиниши ва тебраниши бошқасига ҳам албатта узатилади (14.7-расм, а).
Мустақил осмада ҳар қайси ғилдирак кузовг айрим-айрим осилган бўлиб, бир ғилдиракнинг рамага нисбатан тик равишда силкинишини иккинчи ғилдиракда сезилмайди (14.7-расм, б). Иккала турдаги осмалар кинематик хусусиятларига қараб уч туркумга бўлинади: 1)ғилдирак автомобилнинг бўйлама ўқига нисбатан тик текисликда силжийди; 2)ғилдирак автомобилнинг бўйлама ўқига нисбатан мувозий текисликда силжийди; 3)ғилдирак автомобилнинг бўйлама ўқига нисбатан бирор бурчак остида силжийди.
Замонавий енгил автомобилларда ва автобусларда кўпчилик ҳолларда осма стабилизатори ҳам ўрнатилади (14.8-расм). Осма стабилизатор автомобиль кузовининг ён томонга оғишини ва кўндаланг тебранишларини камайтиради. Стабилизатор кўндаланг ўзакдан 1, тиргак 2 дан ташкил топган. Ўзак пружиналанувчи пўлатдан II-симон шаклда ясалади. Унинг ўрта қисми рама ёки кузовга бириктирилган резинали тиргак 3га тиралган бўлиб, икки учи эса тиргак ва резинали ёстиқчалар 4 ёрдамида кўприкча ёки османинг ричагига шарнирли бирлаштирилади.