2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

Didaktika - 
grekcha sо‘z bо‘lib, “didasko”, ya’ni “о‘qitish”, “о‘rgatish” ma’nolarinibildiradi. 
Ta’lim qonuniyatlarini о‘rganish, tahlil qilish jarayonida ta’lim tushunchasi uning mohiyati mazmun va 
vazifalari, о‘qitish prinsiplari, shakllari haqidagi bilimlar bayon etiladi. Didaktika pedagogikaning 
“nimaga о‘qitish”, “nimaniо‘qitish” va “qandayо‘qitish” kabi savollariga javob izlaydi. 
Ta’lim – insoniyat tajribasining ma’lum tomonlarini, ya’ni о‘quvchilar ijtimoiy taraqqiyotining 
hozirgi talablariga muofiq darajada bilim va tarbiyaga ega bо‘lishlarini ta’minlaydigan faoliyatdir. 
О‘qituvchi ta’lim jarayonida faqat bilim berish bilan chegaralanmaydi, balki bu jarayonda о‘quvchi, 
talabaga ta’sir kо‘rsatadi, bu esa ularning bilim olishlarini yanada faollashtiradi, natijada о‘quvchi ta’lim 
jarayoning faol ishtirokchisiga aylanadi. Ta’limdagi yutuqlar, avvalo, о‘qituvchiga bog‘liq. Mutaxassis 
sifatida о‘z fanini chuqur bilishi, pedagogik muloqot ustasi bо‘lish psixologik-pedagogik va uslubiy 
bilim va malakalarini egallashi, har xil pedagogik vaziyatlarni zudlik bilan о‘rganish va baxolash, 
pedagogik ta’sir kо‘rsatishning maqbul usul va vositalarini tanlay olish qobilyatiga ega bо‘lish kerak. 
Mustaqil ishlash iste’dodini shakillantirish, kasbiy layoqat hissini, pedagogik voqea va hodisalarini 
taqqoslash, tahlil qilish va xulosalash kо‘nikmalarini rivojlantirish bularning barchasi ta’lim jarayoning 
asosiy vazifalaridir. 
Ta’lim jarayoni– 
ma’lumot mazmuni hamda unga oid faoliyat usullarini о‘quvchilarning 
о‘zlashtirishi uchun о‘qitish va о‘qish faoliyatlarining real aloqalashuvi, sababli bog‘lanishi, bir-biriga 
muofiqlashuvi asosida ta’limning aktlar, zvenolar, sikllar shaklida makon va zamonda harakatlanadigan 
maqsadga 
muvofiq shirkat faoliyatidir va quyidagi rasmda ifodalangan: 

---

126 
Ta’limjarayoni.
Ta’limning asosiy vazifalari shaxsni ilmiy bilimlar, kо‘nikma va malakalar bilan qurollantirishdan 
iborat. Ta’lim inson bilish faoliyatining bir turi sifatida bir necha ma’noni bildiradi, ya’ni ta’lim 
oluvchilardan bilim, kо‘nikma va malakalar hosil qilish, ularda dunyoqarash, fikr va e’tiqodlarini 
shakillantirish hamda ularning qobilyatlarini о‘stirishdir. 
Ta’lim orqali yosh avlodga insoniyat tajribasi orqali tо‘plangan bilimlar beriladi, zaruriy kо‘nikma 
va malakalar hamda e’tiqodlar shakillantiriladi. Ta’lim о‘qituvchi va о‘quvchilarning birgalikdagi faoliyati 
bо‘lib, u ikki tomonlama xarakterga ega, ya’ni unda ikkitomon о‘qituvchiva о‘quvchi faol ishtirok etadi. 
О‘qituvchi aniqmaqsadni kо‘zlab, reja va dastur asosida bilim, kо‘nikma va malakalarni singdiradi, 
о‘quvchi esa uni faol о‘zlashtirib oladi. Bildirish, bilish murakkab, qiyin, ziddiyatli jarayondir. Bu
jarayonda inson psixikasiga tegishli sezgi, idrok tassavvur va tafakkur kabi jarayonlar faolishtirok etadi va 
muhim rо‘l о‘ynaydi. Ta’lim berish, yoshlarga bilim berish, ularda kо‘nikma va malakalarni hosil qilish, 
yani haqiqaqtlarni ocha olishga qodir bо‘lgan jiddiy mantiqiy taffakurni tarbiyalashdir 
О‘qituvchi, о‘quvchiva talabalardagi fikrlash jarayonni tо‘g‘ri yo‘lga solish uchun amaliyot har 
qanday bilishning negizidir, degan qoidani hisobga olish zarur. Ta’limda о‘qituvchi bilim berish bilan 
cheklanmaydi, u о‘quvchilarning fikrlash faoliyatiga ham rahbarlik qiladi, о‘quvchilarda ishdagi 
mustaqillik, ijodkorlik qobilyatlarini о‘stiradi va shu tariqa о‘rganilayotgan narsaning ongli ravishda 
о‘zlashtirib olishga erishiladi, materialni idrok qilishlari va tushunib olishlari bilan 
birga,unipuxta esdasaqlabqolishlaritо‘g‘risidagi hamg‘amhо‘rlik qiladi.