2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

педагогик прогностиканинг
ривожланиши 
ўзига хос долзарбликка эгадир. 
Прогностик тадқиқотларнинг биринчи ўриндаги вазифаларини ҳал қилишга имкон берувчи 
умумлаштирувчи, тизимлаштирувчи объектларни аниқлаб олиш ва шу каби илмий тадқиқотлари 
самарали амалга ошириш учун конкрет методологик йўналишларни белгилаб олиш ҳам муҳим 
вазифалар қаторини киради. 
Узлуксиз таълим тизимининг ривожланиш истиқболларини қандай педагогик компонентлар 
белгилаб беради, прогностик асослашни талаб қилади ва қандай педагогик компонентларни башорат 
(бу жуда ҳам муҳимдир) қилиш мумкин?
Энг умумий кўринишда мана шундай объектлар бўлиб ўқув-тарбиявий жараён (таълимнинг ҳар 
бир турига нисбатан) ва педагогик тизим (умуман олганда бутун таълим тизимига нисбатан) 
ҳисобланади. 
Таълим тизими компонентлари қаторига энг кўп равишда ўқитиш мақсади ва мазмуни 
прогностик асослашни талаб қилади ва кўпроқ даражада башорат қилишини тақозо этади. Равшанки, 
бу компонентларни прогнсотик асослашга ва тизимли равишда коррекциялаб боришга ҳал қилувчи 
тарзда бевосита таълим жараёнидаги ўқитиш методлари, воситалар ва ташкилий шаклларининг 

---

10 
танлаб олинишига боғлиқ бўлади. Шунинг учун ҳам ўқитиш мақсадлари ва мазмунининг дидактик 
башорат қилиниши педагогик прогностиканинг ривожланишидаги ушбу босқичида педагогик 
тадқиқотларнинг энг истиқболли йўналишларидан бири бўлиб намоён бўлади. 
Кўриниб турибдики, узлуксиз ўқув-тарбиявий тизимни жорий этиш тадқиқотчилик жараёнида 
ўқув-тарбиявий тизимнинг барча компонентларини прогностик асослашга мажмуавий ёндошиш 
талабларини педагогик тадқиқотларнинг асосий тамойили сифатида қаралиши лозим.
Педагогик башоратлаш
деганда таълим фаолиятининг мазмуни, шакллари, методлари ва 
воситаларини оптималлаштириш мақсадида педагогик тадқиқотлар объектлари ҳақидаги 
ахборотларни олишнинг махсус ташкил этилган жараёнини тушуниш керак. 
Таълим тизимига нисбатан педагогик башорат қилишнинг методологик муаммоларини тадқиқ 
қилишга кириша туриб, энг аввало педагогикада илмий-прогностик фаолиятнинг методологиясини 
ҳал қилишга жалб этилган асосий вазифаларни аниқлаб олиш зарурдир. Бунда энг муҳим сифатида 
қуйидагиларни ҳисоблаш мумкин: