№2 амалий машгулот учун хронологик карта

Беморга ёндашиш
Диагноз: оғзаки сўровда аниқланади:
1) Жараён давомийлиги ёки сурункали ҳолат.
2) Хириллашлар ва титроқлар мавжудлиги.
3) балғам миқдори ва характери.
4) даври ва мавсумийлигини аниқлаш.
5) патологик жараённинг асосий хавф омиллари
6) Ўтказган касалликлари
Йўтал сабабини аниқлашда анамнез асосий роль ўйнайди. Қуйидагиларни аниқлаш зарур:

• 
  йўтал қачондан бери мавжуд?
  
• 
  Йўталга нафас йўллари инфекцион касалликлари сабаб бўлганми?
  
• 
  Мавсумий зўрайишлар хосми? Ҳуштаксимон нафас ёки бўғилш хуружлари бўладими?
  
• 
  Йўтал хуружида бурун ажралмалари борми (ринит, синусит) ёки жиғилдон қайнаши (қизилўнгач-ошқозон рефлюкси).
  
• 
  Иситма борми? Йўталда балғам ажраладими? Агар бўлса миқдори ва ранги қандай?
  
• 
  Бошқа касалликлари борми ёки хавфли омиллар (чекиш, ОИВ- инфекция, атроф -муҳитнинг салбий таъсири).
  
• 
  Бемор АПФ- ингибиторларини қабул қиладими?
  

Касалликнинг иситма билан қўшилиб келиши уни бактериал ёки инфекцион этиологияли инфекция келтириб чиқаради дейиш мумкин.
Халқумнинг орқа деворидан шилимшиқнинг оқиб тушиши сурункали йўталга сабаб бўлади, чекувчи одамда “чекувчи йўтали” билан бўлганда балғамнинг ранги ёки унинг ҳажмининг ўзгаришларини ўрганиш пневмонияни рецидивланиши ва йирингли балғамнинг кўп бўлиши бронхоэктазга шубҳа туғдиради. Сигарет чекиш даврида йўтал ўз хусусиятини ўзгартирса, бронх ўсмасига шубҳа туғилади
Асоратлар

1. 
   веноз оқимининг камайиши туфайли ҳушдан кетиш.
   
2. 
   эмфизематоз пуфакчалар ёрилиши натижасида пневмоторакс ҳосил бўлиши.
   
3. 
   Ковурғанинг синиши
   

Даволаш
Йўтални бартараф этиш учун асосий патологик жараённи даволаш керак. Агар йўталнинг сабаби номаълум бўлса унда кўрик йўтални қолдириш наркотик йўтал қолдирувчи воситалар қўллаш мумкин (кодеин 15-30 мг кунига 4 маҳал) ёки нонаркотик (декстриметарфин 15 мг кунига 4 махал). Маълум миқдордаги ажралаётган балғамли продуктив йўтални тўла қолдириш шарт эмас. Адекват гидратация ва нафас олинувчи хавони ультратовушли сочувчи мослама билан намлаш орқали балғам сифатини яхшилаш мумкин. Бронхиал астма ва сурункали бронхитда йодланган глицерин жуда ҳам фойдали бўлиши мумкин.(30мг дан 4 махал). Ўткир ёки сурункали бронхитда гуанфензин (100мг кунига 3 маҳал) яхши натижа бериши мумкин.
Турлича табиатли йўтални терапевтик даволашнинг асосий вазифаси касалликни тузатиш ҳисобланади. Йўтал бу бронхларнинг эффектив дренаж функцияси бўлиб, уни тўхтатиш керак эмас, аксинча уни дренажловчи хоссаларини яхшилаш керак. Узлуксиз йўтални қолдириш учун наркотик преператлар берилади ,лекин бу дориларни опий гуруҳига (кодеин, дионин,гидрокодон ва текодин) киришини,уларга ўрганиб қолиш ва нафас марказини тормозловчи хоссасини ҳисобга олиш керак. Агар йўталга қарши препаратлар узоқ вақт берилиши керак бўлса, унда нонаркотик дорилар бериш мақсадга лойиқ. Бу препаратлар йўтал рецепторларига таъсир этади (глаусин, либексин).