16 м a V z u agrar munosabatlar: ijara haqi va renta

 
Talabdadi tebranishlar.
Qishloq xo’jaligi foydasidagi qisqa muddatli beqarorlikdagi uchinchi omil 
qishloq xo’jaligi maxsulotlari uchun talab egri chizig`idagi o’zgarishlar 
natijasidir. Faraz qiling xo’jalik qandaydir qilib 16.2 dagi me`yoriy darajaga 
barqarorlashdi. Endilikda qishloq xo’jaligi maxsulotlariga talabning noelastikligi 
tufayli bu maxsulotlarga talabdagi qisqa muddatli o’zgarishlar katta farqli narxlar 
va foydalarning belgilangan ishlab chiqarish darajalari bilan bog’liq bo’ladi.
Talabdagi D1 dan D2 ga kichik pasayish xo’jalik foydasini 0P1aQn dan 
0P2bQn ga pasaytiradi. Shunday qilib talabdagi kichik pasayish fermerlarga bir 
xil ishlab chiqarish miqdorida kamroq foyda beradi. Bunga qarshi talabdagi 
kichik o’sish D2 dan D1 ga kabi bir xil ishlab chiqarish miqdorida foydaning 
sezilarli o’sishini ko’rsatadi. Va yana katta narx va foyda o’zgarishlari talabning 
noelastik bo’lgani sababli bo’ladi. Bunga ko’ra talabdagi pastayishlar bilan birga 
keluvchi qishloq xo’jaligi narxlaridagi keskin pastayishlar ko’pgina fermerlarni 
qisqa muddatga ishlab chiqarishni yopib, umumiy ishlab chiqarish va narx va 
foyda pastayishlarini ko’lamini o’zgartirishadi deyish deyish oson bo’lsa kerak. 
Lekin qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi qisqa muddatli narx o’zgarishlariga 
nisbatan ta’sirchan emas chunki fermerlarning belgilangan narxlari ularning 
o’zgaruvchan chiqimlari bilan solishtirganda yuqori. Foiz, ijara, soliq va yer bino 
hamda uskunalar uchun ipoteka to’lovlari fermerlar duch keluvchi asosiy 
chiqimlardir. Bularning bari belgilangan aniq yig’imlar. Bundan tashqari 
fermerlarning va ularning oilalarining mehnat taklifi ham belgilangan narx 
chiqimlar sifatida qaralishi mumkin. Shu xo’jaliklarda ishlab turib fermerlar 
o’zlariga qiyin qilib narxlarni tushura olishmaydi. Ularning o’zgaruvchan 

---