16 м a V z u agrar munosabatlar: ijara haqi va renta

Agrar sohada ishlab chiqarish xajmidagi o‘zgarishlar. 
Qishloq xo‘jaligida 
ishlab chiqarish jarayoni mavsumiyligi bilan xususiyatlidir. SHuning uchun ham 
uning ishlab chiqarish xajmi o‘zgaruvchandir. Bundan tashqari qishloq xujaligi 
ishlab chiqarish xajmi tabiiy ofat, ob-havo va boshqa tabiiy jarayonlarga bog‘liq 
holda keskin o‘zgarishi mumkin. Ob havo yaxshi kelgan yillari ishlab chiqarish 
xajmi keskin oshib ketsa, boshqa yillari uning xajmi keskin pasayib ketishi 
kuzatiladi. Bulardan tashqari ishlab chiqarish mahsulotlari bozori raqobat kuchli 
bozor hisoblanadi. Shuning uchun ham fermerlar o‘z ishlab chiqarish xajmlari 
ustidan nazorat o‘rnatolmay, ma’lum qiyinchiliklarga duch keladilar.
Faraz qiling tabiiy jarayonlar natijasida qishloq xujaligi ishlab chiqarish xajmi 
tushib ketdi. Yuqoridagi chizmadan ko‘rinib turibdiki (16.1-chizma) talab 
noelastik bo‘lgan sharoitda qishloq xujaligi ishlab chiqarish xajmini Qn dan Qp 
gacha kamaytirish ana shu tovarning narxini Pn dan Pp gacha ko‘tarilib ketishiga 
sabab bo‘ladi. Ishlab chiqaruvchi daromadi ishlab chiqarish xajmi o‘zgarmasdan 
oldin pushti rangdagi maydon bilan belgilangan bo‘lsa, xajm va narx o‘zgarishi 
2-savol ► 

---

Agrar munosabatlar: ijara haqi va renta 
 
.
287 
natijasida uning daromadi Qn Qp Pn Pp to‘g‘ri to‘rtburchak yuzasi bilan 
belgilanadi, ya’ni anchagina ko‘payadi. Aksincha, ishlab chiqarish xajmi oshib 
ketsa, narxlarning keskin tushishi va ishlab chiqaruvchilar daromadining ham 
keskin tushishi kuzatiladi. 
16.1
 
 chizma 
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish xajmining o‘zgarishining narx va 
daromadga ta’siri