15-Mavzu: Polimerlarning erish jarayoni Mavzuning asosiy masalalari



Download 438,77 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/9
Sana06.07.2022
Hajmi438,77 Kb.
#745146
  1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
15-Maruza



15-Mavzu: Polimerlarning erish jarayoni 
 
Mavzuning asosiy masalalari 
1. Polimerlarning bo‗kishi.
2. Bo‗kish darajasi.
3. Bo‗kish kinetikasi va unga ta‘sir etuvchi omillar.
4. Polimer eritmalarida assotsilanish va solvatlanish.
5. Eritma komponentlari orasidagi moyillik.
6. Polimer eritmalari termodinamikasining Flori - Xaggins nazariyasi.
7. Polimer eritmalarining osmotik bosimi.
8. Ikkinchi virial koeffitsiyent va uning Flori - Xaggins parametri bilan bog‗liqligi. Teta holat va 
teta erituvchi tushunchalari. 
Asosiy tayanch tushunchalar 
Bo‘kish, assosilanish va solvatlanish, eritma komponentlari, osmotik bosimi, Teta holat va 
teta erituvchi.
 
Yuqori molekulyar birikmalar bilan quyi molekulyar suyqliklarning bir-biri bilan 
to‘qnashishi natijasida suyuqlikning molekulalari polimer fazasiga osonlik bilan o‘ta boshlaydi, 
mana shu holatda makromolekulalar suyuq fazaga (erituvchi fazasiga) o‘tishga ulgurmaydi va 
natijada polimerning suyuqlikda erishi o‘rniga uning bo‘kishi boshlanadi. Bo‘kish jarayonida 
polimer makromolekulasi suyuqlikni yoki uning bug‘larini o‘ziga yutib, suyuqlik molekulalari 
ta;sirida uning hajmi hamda massasi ortadi va natijada o‘zining mikroskopik bir jinsliligini 
yo‘qotmagan holda, makromolekulani tuzilishi o‘zgarib, u yumshoq, qovushoq va cho‘ziluvchan 
bo‘lib qoladi. Laboratoriya sharoitida bo‘kish jarayoni nabuxametr yordamida, yuqori 
molekulyar birikmalarning quyi molekulyar suyqliklarni o‘ziga yutish (yoki singdirish) jarayoni 
natijasida polimerlarning hajmiy o‘zgarish hodisasiga bo‘kish deyiladi. Yuqori molekulyar 
birikmalar sirtidagi g‘avak bo‘shliqlar va naychalarning suyuqlik bilan to‘lishi va 
makromolekulaning harakatchan qismlarining suyuqlik molekulalari bilan o‘zaro ta‘siri 
natijasida ham sirtqi molekulyar va ichki molekulyar qismlarida bo‘kish kuzatiladi. Chunki, 
yuqori molekulyar birikmalar quyi molekulyar suyuqliklar bilan to‘qnashganda suyuqlik 
molekulalari polimer makromolekulasiga nisbatan ko‘proq harakatchan bo‘lganligidan ularning 
makromolekulalari orasiga diffuziyalanib, polimer bo‘kadi. Erituvchining diffuziyalanayotgan 
molekulalari bilan polimer makromolekulasining o‘zaro (kimyoviy) ta‘siri sol‘vatlanish deyiladi. 
Yuqori molekulyar birikmalarning bo‘kishi va erishi ularning molekulyar massasiga 
bog‘liqdir. Molekulyar massa, qanchalik katta bo‘lsa, bo‘kish va erish ham shunchalik qiyin 
bo‘ladi.
Yuqori molekulyar birikmalarning cheksiz bo‘kishi, ya‘ni polimerning erishi ikki 
suyuqlikning o‘zaro cheksiz aralashishi kabi bo‘ladi. Chegarali bo‘kish esa, eritmaga 
o‘tmaydigan bo‘kishdir. Ya‘ni polimer ma‘lum darajagacha bo‘kkach, jarayon to‘xtaydi va erish 
bo‘lmaydi. Buning sababi - yuqori molekulyar birikma bilan erituvchi o‘zaro cheklangan 
ravishda aralasha olish imkoniyatiga egaligidandir. Buning natijasida, jarayon oxirida, sistemada 
ikkita faza hosil bo‘ladi: polimerning erituvchidagi to‘yingan eritmasi va erituvchining 
polimerdagi to‘yingan eritmasi (bo‘kkan polimer) hosil bo‘ladi. Chegarali bo‘kishda polimerning 
hajmi va eritmasining konsentrasiyasi doimiy bo‘ladi. Ko‘pincha chegarali bo‘kish tajriba 
sharoitining o‘zgarishi bilan cheksiz bo‘kishga o‘tadi. Masalan, jelatina yoki agar-agar moddasi 
suvda chekli bo‘ksa, harorat ortishi bilan unda eriydi. 
Bo‘kish miqdorini aniqlash maqsadida polimerning bo‘kish darajasi degan tushunchadan 
foydalaniladi. U Q = m – m
o
/ m
o
formula orqali aniqlanadi. Bunda: m
o
– polimerning 
bo‘kishgacha bo‘lgan massasi; m – polimerning bo‘kishdan keyingi massasi. Namunaning 
bo‘kish darajasini uning hajm o‘zgarishi orqali ham aniqlash mumkin. Bu holda tenglama Q= V 
– V
o
/ V
o
ko‘rinishida bo‘ladi.


 Makromolekulaning o‘lchami katta bo‘lganidan polimerning bo‘kish va erish jarayonlari uzoq 
vaqtga cho‘ziladi. Polimerni ma‘lum vaqt oralig‘ida tarozida tortish yoki uning hajm o‘zgarishini 
maxsus asbobda o‘lchash yo‘li bilan polimerning bo‘kish jarayoni knetikasini o‘rganish mumkin. 
Q 4 
Quyidagi grafikda har xil turdagi bo‘kish Q
3
max 
knetikasining ifodalovchi egri chiziqlar Q

max 3 2 
keltirilgan. 1, 2 – egri chiziqlar cheksiz bo‘- 
kishni; 3, 4 – egri chiziqlar esa, chegarali Q

max 
bo‘kishni ko‘rsatadi. 1 
Bo‘kish darajasining yuqori qiymatga ega
bo‘lish vaqti turli polimerlar uchun turlicha 
ekanligi grafikdan ko‘rinib turibdi. Ba‘zi poli- 
merlarda bo‘kish tez, boshqalarida esa, sekin (2) 
boradi. Cheksiz bo‘kadigan polimer vaqt o‘tishi 

Download 438,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish