15-mavzu. Boshqaruvda motivatsiya va nazorat. Reja: Motivlashtirish tushunchasi, mazmuni va mohiyati. Ehtiyojlar va ularning turlari

Jarayonlashgan motivatsiya
- birinchi o’rinda insonlarni harakatiga asoslangan bo’ladi. Buni 
biz Portera - Loulerani motivatsiya modelida, kutish va xaqiqat nazariyasida ko’rishimiz mumkin.
 
 
Ehtiyojlarni Maslou nazariyasi bo’yicha pog’onalanishi
. 
1943 yilda ruhiyatshunos Abraham Maslou kishilar o’z motivlari jarayonida zaruriyatninig 5 
turiga tayanadilar degan edi. U zaruriyat ierarxiyani shakllantirib, pastdagi ierarxiya o’tib bo’linishi 
bilan yuqoridagilarning har biri motivator bo’lib qoladi deb hisoblaydi. Qo’yidagi 48-chizmada 
Maslou ierarxiyasi ko’rsatilgan. 
1. Fiziologik zaruriyat. Bu ovqatga, suvga, uyquga va xayotni ta’minlash uchun bo’lgan 
zaruriyatlar. 
2. Xavfsizlik zaruriyati. Bu zaruriyatning yangi darajasi bo’lib, xavfsizlik, ximoya, tartib, 
osoyishtalikka bo’lgan zaruriyat. 
3. Mehr - muhabbatga bo’lgan ehtiyoj. Navbatdagi daraja mehr-muhabbat va aloqadorlik 
ehtiyoj. To’q va xavfsizlikda yashayotgan kishilarda do’stlarga, oilaga, qandaydir guruhlarga 
aloqadorlik ehtiyojini his qiladilar. Bu zaruriyat ijtimoiy ehtiyojlar deb ham ataladi. 

---

4. Hurmatga bo’lgan ehtiyoj. Bunda kishining boshqalar tomonidan tan olinishiga bo’lgan 
ehtiyoj-status, nufuz, shon-shuhrat, muvaffaqiyat, diqqat - e’tibor.
5. O’z - o’zini aktuallashtirishga, muhimlashtirishga bo’lgan ehtiyoj.
48-chmzma. A.Maslouning ehtiyojlar ierarxiyasi. 
 
Maslou bo’yicha eng yuqori daraja - bu ehtiyoj, ya’ni yashirin imkoniyatlarning xaqiqatga 
aylanishi, nimaga erishish mumkin bo’lsa shunga erishish. Maslou nazariyasi, (ruhiy xasta) 
mijozlarga o’tkazilgan tadqiqotlarga asoslanib, hozirgi vaqtda turli sohalarda, jumladan 
boshqarishda ham qo’llaniladi. qoniqtirilgan ehtiyoj motivlashtirish sifatida harakatlanmaydi. Bu 
usul xodimlarning ishlab chiqarishni boshqarishda keng miqyosida ishtirok etishga asoslangan 
bo’lib, uni qo’llashdan maqsad sog’lom ijtimoiy - muhit yaratishdir. Boshqarishning ijtimoiy-ruxiy 
uslublari mehnat aktivligini oshirishga qaratilgan. Bu uslubning o’ziga xosligi shundaki, u 
xodimlarga ularning ma’naviy va ijtimoiy hulqiga ta’sir etish orqali amalga oshiriladi: 
a)
G’oyaviy ishonch va mehnat aktivligi. 
b)
Targ’ibot va tashviqot, tanqid va o’z - o’zini tanqid. 
c)
Tajriba almashish, ko’rik - konkurslar, tantanali yig’ilish. 
d)
Rahbarning shaxsiy namunasi.