14-мавзу: менежментда бошқарув усуллари ва услублари режа

Фанининг предмети – қишлоқ хўжалигида иқтисодий қонунларнинг амал қилиш механизми, аграр соҳада ишлаб чиқариш муносабатларини тадқиқ қилишдир. Бундан ташқари, фаннинг предмети бўлиб ишлаб чиқариш кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларининг ривожланиш тамойиллари ҳамда товар ишлаб чиқарувчилар амал қилувчи бозор механизмини тадқиқ қилиш ҳисобланади.
Тадқиқот объйекти – бу мамлакат қишлоқ хўжалигида турли қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчиларининг ташкилий иқтисодий шакллари фаолияти. Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти фан сифатида иқтисодий назарияга таянади. Иқтисодий назария фаннинг метадологик асоси бўлиб хизмат қилади. Фан, аввало қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ташкил қилиш, АСМ иқтисодиёти, тадбиркорлик, маркетинг, иқтисодий статистика, бухгалтерия ҳисоби фанлари билан, қолаверса бошқа иқтисодий фанлар билан чамбарчас бо ғлиқ. Фан ушбу фанларни ўрганишнинг назарий ва услубий асосини ташкил қилади.
Ушбу фаннинг асосий мақсади – бозор иқтисодиётининг турли босқичларида қишлоқ хўжалиги иқтисодиётининг назарий ва амалий масалалари бўйича эркин бозор қонун ва қонуниятларини шакллантиришдир.
Қишлоқ хўжалигининг муҳим вазифаси мамлакат аҳолисини озиқ-овқат билан таъминлаш ҳисобланади. Ушбу масалани фақатгина қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг иқтисодий самарадорлигини ошириш орқали ҳал этиш мумкин. Айнан ушбу самарадорлик даражаси аҳолининг озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминланганлик даражасини белгилаб беради, шунинг учун ҳам Т фанининг биринчи галдаги вазифаси бозор шароитида тармоқни ривожлаштиришнинг иқтисодий асосларини ва хўжалик юритишнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш ҳисобланади.
Қишлоқ хўжалигининг ривожи ишлаб чиқариш ресурслари билан қай даражада таъминланганлигига бо ғлиқ бўлади. Ресурсларнинг чекланганлиги ва тақчиллиги шароитида фан олдида яна бир муҳим масала туради - бу ресурслардан тў ғри ва самарали фойдаланиш, маҳсулот ишлаб чиқаришга кетадиган моддий ва меҳнат харажатларини камайтириш, яъни ишлаб чиқариш харажатларини минималлаштириш. Шунингдек, аграр соҳани ислоҳ қилишнинг устувор йўналишларини ишлаб чиқиш,тўловга қодир бўлмаган корхоналарни қайтадан ташкил этиш бўйича услубий тавсиялар бериш каби муҳим масалаларни ҳал этиш фаннинг асосий вазифаларидан ҳисобланади.
Юқоридагилардан хулоса қилган ҳолда қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти фани тармоқ фани сифатида қуйидаги вазифаларни бажаради:
• аграр соҳада кўп укладли иқтисодиётни ривожлантириш;
• қишлоқ хўжалигида рақобат муҳитини яратиш;
• бозор ҳолати, талаб ва таклифни таҳлил қилган ҳолда ресурслар (йер, капитал, ишчи кучи, инвестициялар) бозорини ривожлантириш стратегияларини ишлаб чиқиш;
• ил ғор фан-техника ютуқларидан ҳамда инновацион технологиялардан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқаришни интенсивлаштиришнинг асосий йўналишларини ишлаб чиқиш;
• қишлоқ хўжалигида инвестицион ва инновацион фаолиятнинг устувор йўналишларини ишлаб чиқиш;
• қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришни давлат томонидан тартибга солиш даражаси ва йўналишларини иқтисодий жиҳатдан асослаб бериш.
Юқорида санаб ўтилган вазифалар ҳар бир ҳудуднинг хусусиятини ҳисобга олган ҳолда ҳал этилиши лозим. Чунки Ўзбекистон Республикасининг ҳар бир ҳудуди табиий-иқлим, иқтисодий ва демографик шароити билан бир -биридан фарқ қилади.