14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

14.3-rasm. Raqobatlashgan mehnat bozorida mehnat narxining uning miqdoridan bog’liqligi 
Mehnatga bo’lgan talab D
L
, MRP
L
chizig’i bilan ustma-ust tushadi. D
L
talab 
chizig’iga ko’ra, mehnat narxi pasaygan sari unga bo’lgan talab ham ortib boradi va 
aksincha. Mehnat bozorida ishchi kuchiga talab - bu firmalarning ishchi kuchiga talabidir. 
Taklif ishchilar tomonidan bo’ladi. 
Mehnat bozori raqobatlashgan bo’lgani uchun mehnat narxi bozor tomonidan 
shakllanadi va unga bozor sub’ektlari ta’sir qila olmaydi (raqobatlashgan iste’mol 
bozoridagi kabi). Bu barcha ishchilar qaysi firmada ishlashidan qat’iy nazar, bir xil ish 
haqi oladi va firmalar bu narxni oldindan berilgan narx sifatida qabul qiladilar. Shuning 
uchun ham alohida firma uchun mehnat resurslari taklif chizig’i gorizontal, ya’ni u 
absolyut elastik. 
14.3-rasmda raqobatlashgan mehnat bozoridagi muvozanat nuqta E nuqta bilan 
ifodalanadi. Muvozanat ish haqi 
𝑊
𝑒
∗
bo’lganda foydani maksimallashtiradigan mehnat 
resurslari miqdori 
𝐿
𝑒
∗
ga teng bo’ladi. Ishchi chekli unumdorlik nazariyasiga ko’ra, 
mehnatning to’liq mahsulotini oladi. Shuning uchun firmaning mehnat uchun chekli 
harajati MRC ish haqiga teng. 
Q
Q 
0 
W 
Supply 
De
ma
W
Q

---

MRC =W*=MRP
L
, 
bu erda MRC - firmaning mehnatga bo’lgan chekli harajati. 
Raqobatlashgan mehnat bozorida har bir ishchining ish haqi 
𝑊
𝑒
ga teng bo’lgani 
∗
uchun, firmaning ishchilarga beradigan umumiy ish haqi harajatlari 0
𝐿
𝑒
∗
𝐸𝑊
𝑒
to’rtburchak 
∗
yuziga to’g’ri keladi (14.2-rasm). Ish haqining o’zgarishi ishchi kuchiga bo’lgan talabni 
o’zgartiradi. Agar ish haqi W
0
dan W
1
gacha oshsa (14.3-rasm), yollanadigan ishchilar 
soni L
0
dan L
1
gacha qisqaradi; agar ish haqi W
2
gacha pasaysa, ishdagi ishchilar soni L
2
gacha oshadi.