14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

M
D
2
=AR
2
 
D
1
=AR
1
 
AC=
MC 
Q 
Q
Q
P
P
2
 
MC 
MR
2
 
MR
1
 
D

---

Qo’shimcha yollangan bitta ishchi kuchidan olinadigan qo’shimcha daromad 
mehnatning chekli daromadliligi deyiladi va u 
MRP
L
 
orqali belgilanadi.
Mehnatning chekli daromadliligi 
MRP
L
ning iqtisodiy ma’nosi shundan iboratki, 
ya’ni u qo’shimcha bir birlik ishchi kuchidan foydalanib qo’shimcha ishlab chiqarilgan 
mahsulot hajmini (
MP
L
), qo’shimcha bir birlik ishlab chiqarilgan mahsulotdan olinadigan 
qo’shimcha daromad 
MR
ga ko’paytirish orqali aniqlanadi: 
MRP
L
= 
MP
L
∙MR
, (1) 
bu erda
 MRP
L 
- mehnatning chekli daromadliligi; 
MR
- chekli daromad. 
Ushbu muhim bo’lgan (1) munosabat iste’mol bozori raqobatlashganmi yoki yo’qmi 
har qanday raqobatlashgan omillar bozori uchun o’rinlidir. Masalan, kapital bozori uchun: 
MRP
K
=MP
K
∙MR 
bu erda 
MRP
L 
- kapitalning chekli daromadliligi;
MP
K
- kapitalning chekli mahsuloti;
MR
- chekli daromad.
Er bozori uchun:
MRP
t
=MP
t
∙MR
. 
Raqobatlashgan bozor sharoitida chekli daromad bozor narxiga teng, ya’ni 
MR=P
bo’lgani uchun, chekli mehnat daromadliligi quyidagicha aniqlanadi: 
MRP
L
=MP
L
∙P
. (2) 
Chekli daromadning kamayish qonuniga ko’ra, mehnatning chekli mahsuloti ish 
vaqti uzayishi bilan kamayib boradi. Demak, MRP
L
chizig’i narx o’zgarmasa ham pastga 
qarab yo’nalgan bo’ladi (14.2-rasm).