14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

L
L 
W 
W
M
 
W
e
 
S
L
 
D
M 
E 
N 
A 
L
M
 
L
e
 
L 
0 
N 
W 

---

qoplaydigan qo’shimcha ish haqida o’z ifodasini topadi. Quyidagi 14.16-rasmda ishning 
og’irligi va zararligi uchun to’lanadigan qo’shimcha ish haqi ko’rsatilgan. 
14.16-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi 
Bu erda og’ir ishni bajaruvchi, qo’shimcha ∆W=W
2
-W
1
ish haqi oladi, 
W
2
=W
1
+∆W. 
Iqtisodiy renta. Biz yuqorida resurs qanchalik ko’p cheklangan bo’lsa, uning narxi 
ham shunchalik yuqori bo’lishini ko’rgan edik. Shuning uchun ham yuqori malakali 
mutaxassis har doim ortiqcha ish haqi oladi. Ushbu ortiqcha ish haqi iqtisodiy renta bo’lib, 
u ishchining qobiliyati yoki yuqori malakasi uchun to’lanadi. Tarmoq mehnat bozorini 
ko’rib chiqaylik (14.17-rasm). 
Muvozanat sharoitida (E nuqta) ishchilar W
e
ish haqi oladilar. Lekin, malakali 
ishchilar W
0
ish haqi olib ishlashga tayyor bo’lsalar ham W
e
ish haqi olayaptilar (demak, 
ular oladigan iqtisodiy renta (W
e
-W
0
) ga teng bo’ladi). Minimal ish haqi (mehnat narxi) 
bilan bozorda shakllangan ish haqi o’rtasidagi farq iqtisodiy rentani tashkil etadi. 
14.17-rasm. Iqtisodiy renta 
14.17-rasmda barcha ishchilar uchun ushbu ko’rsatkich W
0
EW
e
uchburchak yuziga 
teng. Shuning uchun ham raqobatlashgan bozorda, qisqa muddatli oraliqda iqtisodiy 
rentaning bo’lishi, tarmoqqa yangi ishchilarni kirib kelishini rag’batlantiradi. 
Raqobatlashuvchi tarmoqda uzoq muddatli oraliqda mehnat taklifi chizig’i absolyut
elastik (gorizontal) bo’lgani uchun iqtisodiy renta bo’lmaydi. Lekin, noyob 
mutaxassislarning etishmasligi, iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi 
(amalda ishlab chiqarishda noyob mutaxassislarni jalb qilish uchun, ularga qo’shimcha ish