13-Мавзу: машиналарни ишқаланиш узелларини ишлатишдаги ейилишга бардошлилиги режа

13-Мавзу: МАШИНАЛАРНИ ИШҚАЛАНИШ УЗЕЛЛАРИНИ ИШЛАТИШДАГИ ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИЛИГИ

Режа:

13.1. Умумий маълумот.

13.2. Ишлатишда мойлаш материалларини хусусиятларини ўзгариши.

13.3. Машиналарни обкатка қилиш.

13.4. Ишлатишда узелларни мойланиши.

13.5.Стендда ва эксплуатацион синаш.

• 13.5.Стендда ва эксплуатацион синаш.
• 13.6.Деталлар, узеллар, агрегатлар, мойловчи, гидравлик ва бошыа тизимларни тозалаш.
• 13.7. Ишлатиш шароитини ва иш режимини ейилиш интенсивлигига таъсири.
• 13.8.Деталларни чегаравий ейилиши ва хизмат муддатлари.

13.1. Иссиқ иқлим шароитида ва юқори чангликда ишқаланиш узелларини ишлатиш хусусиятлари

• Иссиқ иқлим зонаси ёруғлиги ва иссиқлиги, юқори ҳарорат ва паст намлиги, қурғоқчилиги, кучли шамоллари, қум бўронлари ва тароф-муҳитнинг юқори чанглиги билан характерланади. Ёзда соядаги ҳарорат +50оС гача етади, 8 соат давомида ҳароратнинг ўртача ўзгариши 25оС ни ташкил этади. Ёзда қўёшда металл буюмлар +85оС гача қизийди. Йил давомида иссиқ кунлар 110-160 кунни ташкил қилади.
• Юқори ҳарорат ва ҳавонинг қуруқлиги тупроқни қуриб кетишига олиб келади. Бундай шароитда ҳатто бир оз шамол ҳам қум ва чанг бўронларини содир бўлишига олиб келади, бунда 1 м 3 ҳаводаги чанг миқдори 6 г дан ҳам ошиб кетади.

Иссиқ иқлим шароитида, айниқса, транспорт, қишлоқ хўжалик, йўл қурилиш, қурилиш ва бошқа очиқ ҳавода ишловчи машиналарни ишлатиш жуда қийинлашади. Юқори ҳаоратда ҳавонинг зичлигини пасайиши натижасида ички ёнув двигателларининг ишлаши ёмонлашади, уларнинг қуввати ва ёнилғи тежамкорлиги пасаяди; двигател, трансмиссия картерларидаги ва бошқа агрегат билан узеллардаги мойнинг ҳарорати қўтарилади, бу эса мойнинг мойлаш хусусиятига салбий таъсир кўрсатади. Қизиб-суюлган мой узел ва агрегатлардан сапун орқали, ажралиш текислиги, салникли зичловчилардан ва подшикник қопқоқлари тагидан оқиб чиқади. Мойнинг оксидланиш тезлиги ортади.

• Иссиқ иқлим шароитида, айниқса, транспорт, қишлоқ хўжалик, йўл қурилиш, қурилиш ва бошқа очиқ ҳавода ишловчи машиналарни ишлатиш жуда қийинлашади. Юқори ҳаоратда ҳавонинг зичлигини пасайиши натижасида ички ёнув двигателларининг ишлаши ёмонлашади, уларнинг қуввати ва ёнилғи тежамкорлиги пасаяди; двигател, трансмиссия картерларидаги ва бошқа агрегат билан узеллардаги мойнинг ҳарорати қўтарилади, бу эса мойнинг мойлаш хусусиятига салбий таъсир кўрсатади. Қизиб-суюлган мой узел ва агрегатлардан сапун орқали, ажралиш текислиги, салникли зичловчилардан ва подшикник қопқоқлари тагидан оқиб чиқади. Мойнинг оксидланиш тезлиги ортади.

Абразив заррачалар ҳаводан ва тупроқдан ёнилғи, мойлаш материаллари ва ишчи муҳит ҳамда деталлар бирикмасининг нозичлиги орқали, шунингдек ёнилғи ва мойлаш материалларини сақлаш ва ташиш жараёнида ёнилғи бакларига, катерларга, цилиндрларга ва бошқа узелларга тушиб қолади.
Мой сифатининг ёмонлашуви, унинг оқиб кетиши ишқаланувчи бирикмалар ейилишини кескин оширади. Ҳавонинг юқори чанглилик даражаси барча узел ва агрегатларнинг ейилиши жадаллигига кучли таъсир кўрсатади. Чанг таркибида 82 фоизгача кварц ва корунд мавжуд бўлиб, улар юқори қаттиқликка эга бўлганлиги учун ишқаланувчи деталларни абразив ейилишига олиб келади. Ёз пайтларида йўлларда ҳавонинг чанглилик даражаси 1500-2000 мг/м3 гача ва ундан ҳам ортиқ бўлади. Чанг заррачасининг ўлчамлари 0,006 мм дан 0,6 мм гача ва ундан ортиқроқ бўлишлари ҳам мумкин.