12–MA’ruza. Mikrozarralarning korpuskulyar- to’lqin dualizmi

 

12.3. To‘lqin funksiya va uning statistik ma’nosi 

 

Zarraning holatini kvant mexanikasiga asosan aniqlash mumkin 

emasligini  isbotlangandan  so‘ng,  zarraning  ma’lum  birjoyda  bo‘lish 

ehtimolligi  degan  tushuncha  paydo  bo‘ldi.  Buning  uchun  to‘lqin 

funksiya degan tushuncha kiritiladi: 

 

 

 

Keyingi  nazariyalar  ko‘rsatdiki,  zarraning  ma’lum  bir  joyda 

bo‘lish 

ehtimolligi 

to‘qin 

funksiya 

amplitudasi 

kvadratiga 

proporsional bo‘lar ekan: 

 

            (12.8) 

 

Bu  yerda, 

  –  ehtimollik;    –  to‘lqin  fuknsiya;  *  -  funksiyaning 

qo‘shmasi. 

Bundan  ko‘rinadiki,  mikrozarralarning  holatini  to‘lqin  funksiya 

orqali  aniqlash  statistik  fizikaga,  ya’ni  ehtimollik  nazariyasiga 

asoslanar ekan.  

To‘qin funksiya kvadratining moduli   momentda zarraning   

  

hajmda  bo‘lishi ehtimolligini aniqlar ekan. 

---

Shunday  qilib,  to‘lqin  funksiya  [Ψ]  hech  qanday  fizik  ma’noga 

ega emas, uning amplitudasining kvadrati fizik ma’noga ega bo‘ladi. 

Kichik biror hajmda zarraning mavjud bo‘lish ehtimolligi: 

 

                                       (12.9) 

Bundan 

 

(12.10) 

 

Zarraning biror chekli  hajmda bo‘lishi ehtimolligi: 

 

                           (12.11) 

 

Agar  hajm  cheksizga  intilsa,  zarraning  bu  hajmda  bo‘lish 

ehtimolligi 1 ga teng bo‘ladi: 

 

Bu  formula  zarraning  vaqt  va  fazo  bo‘yicha  haqiqatan  mavjud 

ekanligini ko‘rsatadi.