12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

33-chizma. Yassi tarkib. 
Quyidagi chizmada. Ko’p saviyali (yuqori) tarkib. (19 ta xizmatchi beshta boshqaruv saviyasi) 
34-chizma. Ko’p saviyali (yuqori) tarkib. 
 
Yassi tarkibning ustuvorligi uning oddiyligida. Ammo ikkinchi turdagi tarkibda, qoida 
bo’yicha mehnat samarasi yuqoriroq. Buni rahbarlar va qo’l ostidagilar orasida o’zaro yaqinroq 
munosabatni borligi bilan va ularni mehnat mahsulotidan to’la qoniqqanligi bilan tushuntirish 
mumkin. 
Muntazam shtabli tarkib. 
 
Yassi va ko’p saviyali muntazam tarkib tashkilotga, firmaga, korporatsiyaga uncha katta 
bo’lmaganda samara beradi. Firmaning o’sishi bilan menejmentda maxsus ekspert xodimlariga 
zaruriyat tug’iladi. Bular prezident qoshidagi maslahatchilar, referentlar, yuridik xizmatchilar, 
marketing sohasidagi izlanuvchi mutaxassislar, mehnatni himoya qiluvchi xizmatchilar, mustaqil 
nazorat idoralari. Agar ular firma ishiga aralashmasalar unda uning tarkibi muntazam - shtabli 
bo’ladi. 
Agar rahbarlik to’laqonli bo’lib, quyi organ quyi faoliyatga doir barcha masalalarga daxldor 
bo’lsa, bunday aloqa 
chiziqli rasmiy 
aloqa deb ataladi. 
Agar rahbarlik cheklangan bo’lib, quyi organ quyi faoliyatga doir o’zining masalalariga 
daxldor bo’lsa, bunday aloqa 
funktsional vazifaviy rasmiy 
aloqa deb ataladi. 
Chiziqli struktura boshqarish strukturasining eng sodda turi bo’lib, u quyidagi ko’rinishga ega 
(35-chizma). 

---

35-chizma. Boshqarishning chiziqli strukturasi. 
Bunda boshqarishning hamma funktsiyalari korxona rahbari (1) qo’lida to’planib, barcha quyi 
rahbarlar (A, B, V) va ishlab chiqarish bo’g’inlari (A
1
, A
2
; B
1
, B
2
; V
1
V
2
) unga bo’ysunadi. Har bir 
rahbar o’ziga ishonib topshirilgan bo’linma faoliyatini yakkaboshchilik asosida boshqaradi va 
barcha zarur qarorlarni mustaqil ravishda qabul qiladi. 
Chiziqli stukturaning o’ziga xos ijobiy tomonlari va kamchiliklari bor (22-jadval)