12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

Uyushma 
– bu jismoniy va yuridik shaxslarning ko’ngilli jamoat birlashmalaridir. Bunday 
uyushmalar o’z faoliyatshsh muvofiqlashtirish, manfaatlarini himoya qilish va yagona ilmiy-texnik 
siyosatni ta’minlash maqsadida respublika hududida keng tarmoq yozgan. Bunday birlashmaga 
misol qilib: 
Assotsiatsiya 
– bu korxonalarning paychilik asosida ko’ngilli birlashmasidir. U bir yoki bir 
necha ishlab chiqarish — xo’jalik vazifalarini birgalikda amalga oshirish maqsadida korxonalarning 
shartnomaviy asosida birlashishi natijasida tashkil topadi. Assotsiatsiyalar tarkibiga, odatda, 
muayyan hududtsa joylashgan va turdosh kasbga ixtisoslashgan korxonalar kiradi. 
Assotsiatsiyani Muassislar kengashi boshqaradi. Bu kengash raisni saylaydi, boshqaruvni 
tuzadi. 
Korporatsiya 
– bu rivojlangan yirik aktsionerlar jamiyatlari va trestlar birlashmasidir. 
Korporatsiyalar negizi aktsioner jamiyatlari hisoblanadi. Ular bir xil mahsulotlarning asosiy ishlab 
chiqaruvchilarini birlashtiradi, natijada ishlab chiqarish monopollashadi. Ayni paytda 
korporatsiyalar: 
- investitsiya kapitalining markazlashuviga yordam beradi; 
- ilmiy-texnika taraqqiyotiga turtki beradi; 
- mahsulotning raqobatbardoshliga va uzoq hayotiy tsiklini ta’minlaydi. 
Kontsortsium
– bu aniq vazifalar: yirik maqsadli dastur va loyihalar, shu jumladan, ilmiy-
texnikaviy, qurilish, tabiatni muhofaza qilish va boshqa dusturlarni amalga oshirish maqsadida 
tashkil etiladigan muvaqqat birlashmadir. U ko’p tomonlama qo’shma korxona, moliyaviy 
operatsiyalarni hamkorlikda amalga oshirish uchun tuzilgan banklararo yoki sanoat korxonalararo 
bitimdir. 
 
Nazorat uchun savollar 
 
1.
Struktura nima va uni qanday turlari mavjud? 
2.
Strukturani qanday loyixalanadi? 
3.
Markazlashgan va markazlashmagan tashkilotlar nima?
 
4.
Markazlashish darajasini aniqlovchi omillarga nimalar kiradi?