12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

23-jadval 
Funktsional strukturaning ijobiy va salbiy tomonlari 
Salbiy tomonlari 
Ijobiy tomonlari 
-
bunda 
boshqaruv 
faoliyati 
chuqur 
ixtisoslashadi. 
Bu 
esa 
boshqaruv 
samaradorligining, 
kasb 
mahorati 
darajasining o’sishini ta’minlaydi. Masalan, 
marketing mutaxassisi o’z sohasini boshqa 
yuqori 
organlar 
rahbarlaridan 
ko’ra 
yaxshiroq biladi va bu ishni yuqori saviyada 
bajaradi. 
-
funktsional sohada muvofiqlashtirirish ishini 
yaxshilashga erishiladi. Xizmatchilar bunga 
yaxshi va tez ko’nikma hosil qiladilar. 
-
moddiy 
xarajatlarni 
kamaytiradi 
va 
boshqarishdagi 
takrorlanishlarga 
chek 
qo’yadi va hokazo. 
-
funktsional organlar o’ziga topshirilgan 
funktsiyalarni sifatli bajarishdan manfaatdor 
bo’lib, “begona” funktsiyalar uchun ham, 
butun korxonaning umumiy faoliyati uchun 
ham javob bermaydi. Bunda har bir rahbar 
o’zfunktsiyalari bo’yicha farmoyish berish 
huquqiga egabo’ladi. Binobarin, bu narsa: 

yakkaboshchilik tamoyillarining buzilishiga; 

ijrochilar mas’uliyatining susayishiga olib 
keladi, chunki ijrochi bir boshliqqa emas, bir 
necha boshliqqa bo’ysunadi, ko’pincha 
ulardan bir-biriga zid ko’rsatmalar oladi. 
 
Funktsional bo’linmalar bevosita barcha quyi struktura bo’linmalarining (A
1
A
2
, A
3
, B
1
B
2
, B
3
faoliyatini boshqaradi (punkt chiziqlarga e’tibor bering). Funktsional boshqarish u yoki bu 
funktsiya vakolatiga taalluqli tor doiradagi masalalar bo’yicha quyi bosqich organlari va 
bo’linmalari faoliyatiga rahbarlikni ta’minlaydi. Masalan, korxonaning reja bo’limi tsexlarning reja 
byurolariga rahbarlik qiladi. 
Chiziqli-funktsional boshqaruv strukturasida asosiy boshqaruv chiziqli boshqaruv bo’lib 
hisoblanadi. Barcha boshqaruv bosqichlari va mustaqil uchastkalar o’z rahbariga ega bo’ladi. 
Rahbar ishlab chiqarish xo’jalik faoliyatini yakkaboshchilik asosqtsa boshqarish huquqiga ega 
bo’ladi va faoliyat natijalari uchun to’la javobgar hisoblanadi. 
Bularni mazmun va muddatlariga ko’ra kelishib olish, ishlab chiqarishning ko’pgina 
unsurlarini tutashtirish ishlarini turli xizmatlar bajaradi. Goho funktsional xizmatlar o’rtasidagi bu 
gorizontal aloqalar juda cho’zilib ketadi, bahs va nizolar bilan amalga oshiriladi. Chiziqli struktura 
rahbari esa ko’p sonli bo’linmalar ishini muvofiqlashtirishga juda qiynaladi. 
Bu muammolarni yangi tashkiliy boshqaruv strukturalarini tuzish yo’li bilan, aniqrog’i, 
chiziqli-funktsional boshqaruv strukturalariga tuzatishlar kiritish yo’li bilan hal etiladi. 
Bunday struktura dasturli-maqsadli struktura deb ataladi. U qo’yidagi ko’rinishga ega (38-
chizma).