11-mavzu: Rus psixologiyasida shaxsga yondashuvlar Reja

 
2.
 
SHaxs. 
Mehnat tufayli hayvonot olamidan ajralib chiqqan va jamiyatda 
rivojlanuvchi, til yordami bilan, boshqa kishilar bilan muloqot (muomala)ga 
kirishuvchi odam shaxsga aylanadi. Ijtimoiy mohiyati shaxsning asosiy tavsifi 
hisoblanadi.
 
3.
 
Individuallik. 
Har qaysi inson betakror o’ziga xos xususiyatlarga ega. 
SHaxsning o’ziga xos qirralarining mujassamlashuvi individuallikni vujudga 
keltiradi. Individual shaxsning intellektual, emotsional va irodaviy sohalarida 
namoyon bo’ladi.
 
Sobiq sovet psixologiyasida eng ko’p tarqalgan shaxsning tuzilishiga oid 
materiallar bilan qisqacha tanishib o’tamiz. S.L.Rubinshteyn bo’yicha shaxs 
quyidagi tuzilishga ega: 
1.
Yo’nalganlik — ehtiyojlar, qiziqishlar, ideallar, e’tiqodlar, faoliyat va xulkning 
ustuvor motivlari xamda dunyoqarashlarda ifodalanadi. 

---

2.
Bilimlar, ko’nikmalar, malakalar — hayot va faoliyat jarayonida egallanadi.
3.
Individual tipologik xususiyatlar — temperament, xarakter, qobiliyatlarda aks 
etadi. 
K. K. Platonov ta’limotiga ko’ra, shaxs tuzilishi quyidagi shaklga ega: 
I. Yo’nalganlik 
osttuzilishi 
— shaxsning axloqiy qiyofasi va mu- 
nosabatlarini birlashtiradi. Undan harakatchanlik, barqarorlik, jadallik, ko’lam 
(hajm) darajalarini farqlash lozim. 
II. Ijtimoiy 
tajriba 
osttuzilishi 
— 
ta’lim 
vositasida, 
shaxsiy 
tajribada 
egallangan 
bilimlar, 
ko’nikmalar 
va 
odatlarni 
qamrab 
oladi. 
III.
 
Psixologik aks ettirish shakllari osttuzilishi — ijtimoiy turmush jarayonida 
shakllanuvchi bilish jarayonlarining individual xususiyatlari.
 
IV.
Biologik shartlangan osttuzilish — miya morfologik va fiziologik 
xususiyatlariga muayyan darajada bog’liq bo’lgan patologik o’zgarishlarni, 
shaxsning yosh, jins xususiyatlarini va uning tipologik xosiyatlarini birlashtiradi.