11-Мавзу. Дин фалсафаси. ЎЗбекистонда давлатнинг дин ва диний ташкилотлар билан муносабати

Тотемизм – ҳиндулар тилида “унинг руҳи”: ҳайвон ва ўсимликларга ишониш. Шимолий Америкада яшайдиган Ожибва қабиласи тилида “унинг руҳи” маъносини англатади.

Анимизм – аждодларнинг руҳларига, табиат кучларига эътиқод.

Фетишизм – португал, французча сўз – “сеҳрли нарса”, жонсиз нарсага ишониш.

Яҳудийлик - мил.ав. 2000 йилларнинг охирида Фаластин- да вужудга келган яккахудолик ғоясини тарғиб қилган диндир.

Шомонлик ёхуд сеҳргарлик - “Шомон” тунгусча сўз бўлиб, “ўта ҳаяжонланган”, “жазавали киши” маъносини англатади. Шомон – у ёки бу қабиланинг “руҳонийси”. Ўзига хос умумийлиги – шомонларнинг алоҳида илоҳий қудратларга ишонишидир.

• Ўзбекистонда мустақил ва кучли давлат қуришдан асосий мақсад инсон, унинг ҳуқуқ ва эркинликлари олий қадрият ҳисобланадиган ва ҳурмат қилинадиган адолатли жамият барпо этишдир.
• Айни вақтда мусулмон олами ва жаҳон ҳамжамиятидаги муносиб ўрнимизни янада мустаҳкамлашдир.
• Шавкат Мирзиёев,
• 2016 йил 18 октябрь, 1-жилд, 31-бет.

• ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ
• ҚАРОРИ
• ДИНИЙ-МАЪРИФИЙ СОҲА ФАОЛИЯТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ БЎЙИЧА ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТЎҒРИСИДА
• Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 4 сентябрдаги ПҚ-4436-сон қарорига
• Қуйидагилар Қўмитанинг янгиланган асосий вазифалари этиб белгилансин:
• Ўзбекистон Республикасининг дунёвий давлат тамойилини амалий рўёбга чиқариш, фуқароларнинг виждон эркинлиги кафолатларини ҳимоя қилиш;
• диний мутаассиблик ва экстремизм ғояларини тарқатиш, турли конфессиялар ўртасида адоватни юзага келтиришга қаратилган хатти-ҳаракатларга йўл қўймаслик;
• жамиятда диний-маърифий муҳит барқарорлиги ва эътиқод эркинлигига таҳдид туғдириши мумкин бўлган омилларни ўрганиш, таҳлил қилиш;

• Дин
• (араб. ишонч, ишонмоқ)

• Ижтимоий-маънавий ҳаёт ҳодисаси, илоҳий кучларга ишонч-эътиқод асосида шаклланган ғоя ва қарашлар тизими

• Борлиқни яратувчи ва бошқарувчи олий мавжудот, яъни Худога нисбатан муносабат, тасаввур, урф-одат ва маросимлар мажмуи.

• Диншунослик – кишилик жамияти тарихий тараққиётининг муайян босқичида пайдо бўлган барча дин шаклларининг маънавий, ижтимоий, гносеологик ва психологик илдизларини, уларнинг таълимоти ва маросимчилиги, ижтимоий ҳаётдаги мавқеи ва ижтимоий функцияларини илмий жиҳатдан ўрганувчи фандир.

• Дин фалсафасининг асосий мақсади

• Миллий ва жаҳон динлари асослари ҳақида маълумотлар бериш.
• Диннинг моҳияти ва унинг кишилик жамияти тараққиёти турли босқичларида тутган мавқеи ҳақида тушунча бериш.
• Жамиятни маънавий камол топтиришда диний қадриятларнинг аҳамиятини ёритиш.
• Ҳадис илмини ривожлантиришга улкан ҳисса қўшган, бутун ислом олами тан олган улуғ зотларни кенг талқин қилиш.

• Дин нима расм керак

• Дин фалсафасининг асосий мақсади

• Улуғ уламоларнинг тасаввуф такомилида буюк хизматларини кўрсатиш.
• Ислом динининг Марказий Осиё халқлари маданиятига таъсири ҳақида маълумот бериш.
• Янги Ўзбекистоннинг миллий-диний қадриятларнинг тикланаёт-ганлигини ёритиш.
• Дунёвий давлат ва виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар ҳақида тушунчалар бериш ва ҳоказо.

• Диннинг ижтимоий вазифалари

• 1.Бирлаштирувчи – интеграторлик функцияси: жамият билан шахс алоқадорлиги

• 2. Дунёқарашлик функцияси: атрофдаги нарса ва ҳодисалар ўткинчи, боқий дунёга тайёргарлик кўриш

• 3. Тартибга солувчи (регуляторлик) вазифасини бажаради:
• 3.1.Исломда 5 маҳал намоз ўқиш;
• 3.2.Ҳар ҳафтада жума намозини жоме масжидида адо этиш;
• .3. Рамазон ойида рўза тутиш, рўза (ийд-фитр) ва қурбон (ийд ал адҳо) ҳайитларига ишониш.

• 4. Таскин бериш (компенсаторлик) – тенглаштириш, мувозанатлаштириш, тўлдириш. Инсонда маънавий-руҳий эҳтиёж зарурияти: 1) моддий эҳтиёж; 2) маънавий эҳтиёж: дин маънвий эҳтиёжни қондирувчи, тасалли берувчи вазифани бажаради.

• 5. Қонунийлаштириш (легитимлик) воситасида жамият аъзоларининг хатти-ҳаракатлари муайян қолипга солинади, жамиятда барқарорлик таъминланади.

• 6. Фалсафий-назарий функцияси: яшашдан мақсад ва ҳаёт мазмуни, дорилфано ва дорулбақо дунё масалаларига муносабатини билдиради.