10-o`zb tarix qq indd

Rossiyadaǵı Oktyabr awdarıspaǵı hám de onıń Túrkstan úlkesine 
tásiri.
1917-jılı avgusttıń aqırı — sentyabrdiń baslarında bolshevikler 
Petrograd hám Moskva Sovetlerinde kópshilikti iyeledi hám de 
hákimiyattı basıp alıw ushın qurallı awdarıspaqqa tayarlıq kórdi. 
24-oktyabrden 25-oktyabrge óter túnde qurallanǵan jumısshılar, 
Petrograd garnizonınıń soldatları hám Baltik flotınıń martosları 
Qısqı sarayǵa bastırıp kirdi hám májilis ótkerip atırǵan Waqıtsha 
húkimet aǵzaların qamaqqa aldı. Petrogradta ashılǵan Pútkil Rossiya 
Sovetleriniń II syezinde bolshevikler dáslep sol eserler menen 
birgelikte Waqıtsha húkimet awdarılǵanlıǵın qollap-quwatlap, Tınıshlıq 
hám jer haqqında dekretler járiyaladı.
Pikir!
8-9-klaslarda alǵan bilimińizge súyenip, dekret atamasına túsinik 
beriń. Dekrettiń basqa nızam hújjetlerinen ayırmashılıǵı qanday?
Vladimir Ilich Ulaynov (Lenin) basshılıǵındaǵı húkimet — Xalıq 
Komissaları Soveti (XKS)n dúzdi. Bolshevikler Petrograd hám Mosk-
vada Waqıtsha húkimetke sadıq kúshlerdiń qarsılıǵın ayawsız bastırıp, 
Rossiyanıń áhmiyetli oraylıq sanaat qalalarında tezlik penen óz 
hákimiyatların ornattı.
1917-jıldıń gúzinde Túrkstanda hákimiyattıń bolshevikler tásirin-
degi Sovetler qolına ótiwi ushın obyektiv shárt-sharayat joq edi, 
bolsheviklerdiń xalıq ortasında tásiri de az bolǵan. Bul jerde tiykarǵı 
siyasiy kúshler eserler hám milliy partiyalar edi. Biraq, mine usšnday 
qıyın siyasiy sharayatta Túrkstandaǵı milliy siyasiy kúshler hám 
olardıń jetekshileri bolsheviklerdiń kúshin jeterlishe bahalamadı hám 
de oǵan qarsı gúreske birlese almadı.
Este saqlań! 
Rossiyaǵa oktyabr awdarıspaǵı nátiyjesinde hákimiyat Waqıtsha 
húkimetten, Lenin basshılıǵındaǵı bolshevikler partiyası qolına ótti.
Tashkentte sovet hákimiyatınıń ornatılıwı hám de Túrkstan úlke 
Xalıq Komissarları Sovetiniń dúziliwi.
Oktyabr awdarıspaǵı haqqındaǵı 

---

12
xabar 27-oktyabrde Tashkentke jetip kelgennen keyin, bolshevikler 
hám sol eserler hákimiyattš zorlıq jolı menen iyelew ushın gúres 
basladı. Bolshevikler basshılıq etken Tashkent Soveti jumısshı hám 
soldatlardı qozǵalań kóteriwge shaqırdı. Lekin Waqıtsha húkimet 
tárepinen Túrkstan úlkesiniń bas komissarı etip tayınlanǵan general 
P.Korovichenkoǵa sadıq qalǵan bólimler buǵan qarsılıq kórsetti. 
28-oktyabrden baslap Tashkenttiń jańa qalasında qurallı soqlıǵısıwlar 
kúsheyedi. Tórt kúnlik sawashtan soń Tashkenttiń jańa qala bóliminde 
zorlıq penen sovet hákimiyatı ornatıldı. Biraq qurallı soqlıǵısıwda 
jergilikli xalıq derlik qatnaspadı. 1917-jılı noyabrde Samarqand, 
Skobelev hám basqa qalalarda da sovet hákimiyatı ornatıldı.
Tashkentte 1917-jılı 15—22-noyabrde bolǵan Túrkstan jumısshı 
hám soldat deputatları Sovetleriniń III úlke syezinde sol eserler, 
bolshevikler hám maksimalistlerden ibarat sovet húkimeti — Túrks-
tan úlke Xalıq Komissarlar Soveti dúzildi. Húkimette 8 orın sol 
eserlerge, 7 orın bolshevikler menen maksimalistlerge berildi hám 
de ol tek evropalılardan ibarat etip dúzildi. Túrkstan úlkesi XKS 
baslıǵı lawazımın kásibi súwretshi bolǵan bolshevik Fyodor Kolesov 
iyeledi, áskeriy komissar etip shákirti E.Perfilev, basqa komissarlıq 
lawazımlarına da orta maǵlıwmat alǵan adamlar tayınlandı. Húkimet 
quramına jergilikli xalıqlar wákillerinen bir de bir adam kirgizilmedi. 
Bul tosınnan bolǵan jaǵday emes edi.
Qullası, Túrkstanda da bolshevikler tárepinen zorlıq penen sovet 
hákimiyatı ornatıldı.
Bolshevikler húkimeti evropalı jumısshılar, qızıl gvardiyashılar hám 
basqa áskeriy bólimlerge súyenip, regionda óz diktaturasın ornattı.