10-mavzu. Raqobat va yakkahokimlik reja raqobat tushunchasi va uning usullari. Mukammal va nomukammal raqobat

2. Oligopoliya sharoitidagi raqobatda ozchilik, lekin g’oyatda yirik firmalar qatnashadi, ular muayyan tarmoqdagi mahsulot ishlab chiqarishni va sotishni o’z qo’lida to’plab oladi.Ular bozorga standartlashgan, ya’ni muayyan bir turdagi mahsulotni hamda tabaqalashgan mahsulotni taklif qiladilar. Standart mahsulotlar resurslardan, chunonchi po’lat, yog’och kabilardan iborat bo’ladi. Tabaqalashgan mahsulot asosan iste’mol buyumlaridan iborat bo’lib, bular avtomobillar, muzlatgichlar. Mebel, televizorlar va turli elektr asboblaridan iborat bo’ladi.Bu yerdagi raqobat sifat va xizmat ko’rsatishni yaxshilash vositasida boradi.Biroq narxda peshqadamlik qoidasiga ham amal qiladi. Oligopoliya raqobatiga misol qilib ”Ford”, “Kraysler”, “Toyota”, “Xonda”, “Nissan”, “Pejo”, “Opel”kabi yirik kompaniyalarni avtomobil bozoridagi kurashini ko’rsatish mumkin. Oligopoliya sharoitida zo’rlar zo’rlar bilan raqobatlashadi, chunki bu yerga boshqalarning kirib kelishi g’oyata mushkul.

Oligopoliya bozoriga kirib borish yo’lida 3 ta jiddiy to’siq bo’ladi:

1. Bu yerga kirib kelish uchun katta kapital egasi bo’lish kerak, bu esa ko’pchilikda bo’lmaydi.

2. Tabiiy resurslar ayrim kompaniyalar qo’lida mulk sifatida to’planib qolganidan, ular o’zgalarga nasib etmaydi.

3. Ilmiy texnikaviy yangiliklar ayrim kompaniyalar monopoliyasiga aylanib qoladi, shu sababli ulardan boshqalar foydalana olmaydi.Masalan, avtomobil kompaniyalari o’z texnik yangiliklarini sir tutib boshqalarga bermaydi.

Oligopoliyada bir tomondan firmalar bitimga kelishsa, ikkinchi tomondan raqobatlashadi. Ular kelishgan holda ishlab chiqarish hajmini qisqartirish yoki va yuqori narx o’rnatishga intiladilar. Oligopoliya tabiatining ikkiyoqlamaligini duopoliya ko’rsatadi.