10-mavzu. Raqobat va yakkahokimlik reja raqobat tushunchasi va uning usullari. Mukammal va nomukammal raqobat

3. Sof monopoliya sharoitidagi raqobat ishlab chiqaruvchilar o’rtasida bo’lmaydi, balki ular resurs xaridori bo’lganda paydo bo’ladi.

Sof monopoliya degani, ishlab chiqarish va tovarlar taklifini yagona, ya’ni hech bir raqibi yo’q kompaniya qo’lida bo’lishini bildiradi.

Bu yerda ishlab chiqarish tarmog’i bitta kompaniyadan iborat bo’ladi. U ishlab chiqaradigan mahsulot g’oyat noyob bo’lib, uning yaqin o’rinbosari bo’lmaydi. Xaridor oldida tovarni monopolist aytgan narxda sotib olishdan boshqa yo’l bo’lmaydi. Masalan, “Mikrosoft”firmasi “Vindovs” operatsion sistemalar bozorida monopoliya o’rnatgan. Bular narxni o’zi belgilaydi. Monopoliya belgilagan narxni bozor ko’tarsa, u narxni oshirib foydani ko’paytiradi.Bordiyu narxni bozor ko’tarmasa, ishlab chiqarishni qisqartirib, taklifni kamaytiradi. Biroq mnopoliya to’xtovsiz narxni oshirolmaydi, chunki shunday bo’lsa, tovarlar sotilmay qoladi, chunki narxi uchun monopoliya narxi qimmatlik qiladi. SHu sababli monopoliya xarid qobilyati bilan hisoblashishga to’g’ri keladi.

-YUqorida ko’rgan edikki, raqobatlashgan bozorda iste’molchi va ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaliklari o’zining maksimal qiymatiga erishadi. Monopol raqobatlashgan bozorning samarali yoki samarasiz ekanligini tahlil qilish uchun raqobatlashgan va monopol raqobatlashgan bozorlarning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holatlarini taqqoslaymiz. Raqobatlashgan va monopol raqobatlashgan bozorlarning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holatlari 11.1-rasmda keltirilgan.




б)

a)