10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

6. Бром калий йодиді ерітіндісінен йодты ығыстырып шығарады. Осы реакцияның теңдеуін құрастырыңдар.


§ 44. ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНУ


РЕАКЦИЯЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Бүгінгі сабақта:

• 
  маңызды тотықтырғыштар мен тотықс­ыздандыр­ ғыштарды;
  

• 
  тотығу-тотықсыздану реакцияларының түрлерін білетін боламыз
  

Тірек ұғымдар

• 
  Тотығу дәрежесі
  

• 
  Тотығу
  

• 
  Тотықсыздану
  

• 
  Электрон тасымал­ дануы
  

Қандай заттар тотықтырғыш, ал қандай зат-тар тотықсыздандырғыш болуы мүмкін? Бұл заттың құрамына кіретін элементтердің тотығу дәрежелерінің мәніне байланысты. Көптеген күрделі заттардың құрамына кіретін кейбір элементтердің тотығу дәрежесі тұрақты болады. Бұл элементтерге тотығу дәрежелерінің өзгеруі тән емес. Сондықтан заттардың құрамында бұл элементтердің болуы, олардың қасиеттеріне әсерін тигізбейді. Тотығу дәрежелері ауыспа-лы элементтер электрондарды беріп жіберу немесе қосып алу процестеріне қатысады. Сондықтан күрделі заттардың қасиеттері олардың құрамында тотығу дәрежесі ауыс­ палы элементтердің болуына байланыс­ ты. Тотығу-тотықсыздану реакцияларында тотығу дәрежелері жоғары атомдар тек қана тотықтырғыш, тотығу дәрежелері төмен бол-

188

са, тек қана тотықсыздандырғыш, ал тотығу дәрежелері ауыспалы атомдар реакция типіне және оның жүру жағдайларына байланысты тотықтырғыш та, тотықсыздандырғыш та болуы мүмкін (36-кесте).

36-кесте

Тотығу дәрежесі ауыспалы элемент атомдарына салыстырмалы сипаттама