10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

VІII
тарау
ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНУ


РЕАКЦИЯЛАРЫ
§ 43. ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНУ ПРОЦЕСІ

Магний ауада көз шағылыстыратын ашық жалынмен­ ақ түсті ұнтақ оксид түзіп жана-тын болғандықтан, отшашулар үшін магнийді қолданады:

2Mg + O₂ = 2MgO

Реакция нәтижесінде магнийдің әрбір атомы екі электронын жоғалтады және әрбір оттек атомы осы екі электронды қосып алады.

Егер зат реакция барысында электронын жоғалтса — тотығады.

Егер ол электрондарды қосып алса — тотықсызданады. Біздің қарастырып отырған мысалда магний тотығады, ал оттек тотық­ сызданады. Ал реакция тотығу-тотықсыздану реакциясы деп аталады.

Берілген реакция барысында қандай процесс жүретінін­ қарастырайық, 1-сызбанұсқаға назар аударыңдар:

1-сызбанұсқа

Магний ионы Mg2+ оттек ионы О2-

Магний атомы

Оттек атомы

Екі электронын

оттекке береді


Ойлан

Электронын жоғалтатын элемент — тотығады.

Электрондарды қосып алатын элемент — тотықсызданады.

184

Жоғарыда айтылғандарды сызбанұсқамен көрсету ыңғайлы (ТД — тотығу дәрежесі) (2-сызбанұсқа):

2-сызбанұсқа

Тотықсыздандырғыш: ē беріп тотығады, тотығу дәрежесі артады

ТОТЫҒУ

–4 –3 –2 –1 0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7
ТОТЫҚСЫЗДАНУ

Тотықтырғыш: ē қосып алып тотықсызданады, тотығу дәрежесі кемиді

Магний оттекті қосып алып тотықты.

Енді қыздырылған мыс (II) оксиді арқылы сутекті өткізгенде жүретін процесті қарастырайық (57-сурет).

Қара түсті қосылыс қызыл түске өзгереді.

сутектің енуі

қара түсті мыс (ІІ) оксиді

жоғары температурада қыздыру