1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

қурилиш экологияси
”нинг шаклланишига асос бўлди. 
Қурилиш экологиясининг пайдо бўлиши экология фанининг янги қирраси 
бир томондан 
қурилиш фаолияти атроф-муҳит ифлосланишининг энг йирик 
манбаси ва сайѐранинг қайта тикланмайдиган ресурсларини сезиларли 
истеъмолчиси сифатида қолаѐтгани давом этаѐтган бўлса, 
бошқа томондан 
эса 
экологик кризисдан чиқиш ва бошқа иқтисодиѐт тармоқлари каби қурилиш 
тармоғига ўтиш барқарор ривожланиш йўлининг кескин заруриятини юзага 
келтирди. 
Қурилиш экологиясининг муҳим асосий вазифаси 
инсонга ва табиий 

---

97
 
экотизимларга қурилиш технологияларининг салбий таъсирини тадқиқ этиш, 
экологик хавфсиз қурилишнинг барқарор ривожланиш қонун ва қоидаларини 
ишлаб чиқиш ҳисобланади. 
Қурилиш экологиясининг хусусиятига 
“қурилиш – табиий атроф- 
муҳит” тизимига ўзаро таъсири жараѐнларини ҳар томонлама ўрганишга 
хизмат қилади. 
Қурилиш экологиясининг услубий асоси 
қурилиш фаолияти ва 
бошқариш қарорларини огоҳлантириш учун ахборот таъминоти ѐки салбий 
таъсирни камайтириш билан боғлиқ бўлган антропоген хавф-хатарни таҳлил ва 
олдиндан маълум қилиш ҳисобланади. 
Қурилиш экологияси 
умумий ва амалий экология, архитектура қурилиш 
фанлари, кимѐ, физика, муҳандислик геологияси, тиббиѐт, ижтимоий-
иқтисодий ва бошқа фанлардан билимларга тизимли асосда 
таянади
.
Қурилиш экологияси ўзининг мақоми бўйича амалий экологиянинг бир 
хил тармоғидан ва муҳандислик экологиясининг бир хил тизим остидан 
ҳисобланади. 
Қурилиш экологияси экологик фанлар тизимида янги йўналиш 
сифатида фақат охирги 22 йилда жадал суръатларда ривожланмоқда. 1994 
йилда АҚШнинг Тампе шаҳрида барқарор экологик қурилиш бўйича 
биринчи халқаро анжуман бўлиб ўтди. 1997 йилда Франциянинг Париж 
шаҳрида иккинчи ва 2002 йилда Норвегиянинг Осло шаҳрида учинчи 
халқаро анжуман бўлиб ўтди. Ушбу халқаро анжуманларнинг қарорларида 
барқарор қурилиш қайта тикланмайдиган ресурсларни энг қулай ишлатиш 
йўли билан ҳаѐтнинг сифатини таъминлаш ва қайта тикланадиган 
ресурсларни доимий қўллаш мақсади билан соғлом иқтисодиѐтни қўллаб- 
қувватлашга, шунингдек биологик хилма-хиллик ва табиий атроф-муҳитга 
етказиладиган зарарни камайтиришга йўналтирилган бўлиши кераклиги 
Қурилиш технологиялари билан боғлиқ ҳолда атроф-муҳит ва саломатлик учун 
хавф-хатарни ҳар томонлама ўрганиш мақсади 1997 йилда Швецияда Қурилиш 
экологияси институти ташкил этилди. Ушбу институт ҳузурида 1998 йилда 
қурилиш бўйича Халқаро кенгашнинг Бутун дунѐ конгресси ташкил этилди. 
1998 йил 7-12 июнь кунлари Швецияда “Қурилиш ва атроф-муҳит” 
шиори остида қурилиш бўйича Халқаро кенгашнинг Бутун дунѐ конгресси 
бўлиб ўтди. Ушбу Бутун дунѐ конгрессида қуйидаги асосий муҳим 
муаммолар муҳокама этилди: 
экологик хавфсиз қурилиш материаллари ва технологиялари; 
қурилиш конструкцияларининг ишончлилиги ва умрибоқийлиги 
экологик мезон сифатида; 
қурилиш барқарор ривожланиш омили. 
2002 йилда қурилиш индустриясининг Европа федерацияси қурилиш 
фаолияти жараѐнида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўйича комплекс чора- 
тадбирларни амалга ошириш тўғрисида қарор қабул қилди. Ушбу чора- 
тадбирларда экологик хавфсиз қурилиш материаллари ва технологияларни 
фойдаланувчи қурилиш компаниялари учун имтиѐзли шароитларни яратиш 

---