1-variant Leksikologiya va uning turlari haqida ma’lumot bering

3.Bir yoqli bo‘lmoq, bir yoqadan bosh chiqarmoq, bir og‘izdan, bir pul bo‘lmoq iboralarini semantik tahlil qiling.
Bir yoqli bo'ldi-hal bo'ldi, ajrim bo'ldi, tugadi
Bir yoqadan bоsh chiqardi-hamjihat bo'ldi, yakdil bo'ldi
Bir оg'iz-juda оz, jindak
Bir pul bo'ldi-barbоd bo'ldi
21-variant

1. 
   Sememaning nutqqa xoslanishi haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Ekspressivlikni ifodalashining kontekstual usuli haqida ma’lumot bering.
   
3. 
   Bir chaqa bo‘lmoq, bir cho‘qishda qochirmoq, bir shingil, boy bermoq iboralarini semantik tahlil qiling.
   

Semema so'z yasash qoliplari asosida nutqiy yasama so'zlar ma'nosi sifatida namoyon bo'lar ekan, bunda bu nutqiy ma'noning tarkibida sema ko'rinishi maqomini oladi. Masalan, [[fe'l] + [uvchi] = (fe'l anglatgan harakatning bajaruvchisini anglatuvchi shaxs oti] lisoniy so'z yasash qolipi hosilalarida (ichuvchi, kesuvchi, yozuvchi, xohlovchi va b.) bu so'zlarning asosida yotgan ich, kes, yoz, xohla leksemalarining sememalari yasama so'zlarda anglashilgan nutqiy ma'noning bo'lakchasi sifatida yuzaga chiqadi. Deylik, ichmoq leksemasining sememasi «biror suyuqlikni iste'mol qilmoq» bo'lib, u ichuvchi nutqiy hosilasida «ichish bilan shug'ullanuvchi kishi» nutqiy ma'nosining ichish uzvida mujassamlashgandir. Bunda ma'lum bir butunlikning «kichrayib», nutqiy bir butunlikning tarkibiy qismiga aylanganini ko'ramiz. Bu esa sememada sifat o'zgarishi yuz berganligini ko'rsatadi. Demak, nutqiy yasama so'zlarda lisoniy butunlikning nutqiy qismga aylanishi hodisasi yuz beradi. Buni shartli ravishda «sememaning nutqiy ma'no bo'lakchasiga aylanishi» deb ataymiz.
Sememaning mazkur hodisadan quyiroq darajada o'zgarishi uslubiy omillar va ayrim lug'aviy—sintaktik shakl hosil qiluvchilarning ta'siri natijasida yuz beradi.
Leksema ko'chma ma'noda qo'Uanar ekan, uning sememasi tarkibidagi atash semalari so'nib, nutqiy voqelikka mos ravishda ifoda va vazifa semalari kuchayadi. Masalan, oltin yoshlik birikuvida voqelangan oltin leksemasining «sariq tusli qimmatbaho noyob metallni ifodalovchi ot» sememasidagi «sariq tusli», «metall», «ot» semalari butkul so'ngan bo'lib, «kamyob», «qimmatbaho» semalari kuchaygan va «ot» vazifa semasi «sifat» ma'no bo'lakchasigaaylangan holda namoyon bo'lgan. Biroq bundagi vazifa semasining o'zgarishi nutqiy hodisa bo'lganligi sababli u sememaning ikkinchi turkumga ham xosligini ko'rsatmaydi, balki boshqa turkumga xos vazifasini bajarishi deb tushunmoq lozim. Demak, leksemaning ko'chma ma'noda qo'llanilishidagi ma'noviy modifikatsiyasini «sememaning semalarining o'zgarishi» deb baholash mumkin.
Semema vazifa semasining o'zgarib voqelanishini fe'l leksemaning sifatdosh, ravishdosh va harakat nomi shakllarini olib qo'llanishida yaqqol kuzatish mumkin. Masalan, ravishdosh shakilarini olgan fe'l leksema sema asosida fe'lning ma'nosi kuchsizlanib ravishga xos belgi kuchayadi. Oiyoslang: U shoshildi — U shoshilib gapirdi.
Ayrim lug'aviy shakl hosil qiluvchiiar fe'lning atash semalarini modifikatsiya qiladi. Masalan, kitob leksemasi sememasidagi belgilanmagan miqdor semasi nutqda voqelangan kitoblar so'z shaklida, [son+ot] qolipli sintaktik qurilmalarda muayyanlashadi. Bu esa uni shartli ravishda «sxememaning atash semalari o'zgarishi» deb talqin qilish imkonini beradi.
Aytilganlar asosida sememaning nutqiy xoslanishini quyidagi tiplarga bo'lish mumkin:
1.Sememaning so'z ma'no bo'lakchasi sifatida voqelanishi.
2.Sememaning atash semalari so'nishi natijasida vazifa semalari kuchayishi va ifoda semalari o'zgarishi sifatida voqelanishi.
3.Sememaning atash semalari o'zgarib voqelanishi.
Sememani nutqqa xoslovchi vositalarning quyidagi turlarini
ajratish mumkin:
1.So'z yasovchi vositalar.
2.Morfologik vositalar.
3.Sintaktik vositalar.
2 Konteksual usulda uslubiy bo’yoqdor bo’Lagan so’zlar nutqiy uslub ta’sirida uslubiy bo’yoqdor so’zga aylanada
3 Boy bermoq-tyutqizmiq mahrum bo’lmoq,bir shingil-ozgina bir chaqa bo’ldi-qadr qiymatsiz bo'ldi ,bir cho’qishda qochirmoq-juda using cjiqdi osonlikcha yengdi