1-tema. Psixofiziologiya predmeti hám waziypalari



Download 182,13 Kb.
bet16/33
Sana02.07.2022
Hajmi182,13 Kb.
#733591
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   33
Bog'liq
Psixofiziologiya перевод

Arterial puls
Ateriyalardag’i basimnin’ sistolada ko’teriliwi sebepli arteriya diywalinin’ ritmik terbeniwi arterial puls dep ataladi. Ju’zede jatirg’an ha’r qanday arteriya: a.radialis, a.temporalis, a.dorsalis pedis ha’m usi siyaqlilardi uslap ko’rip, arteriya pulsatsiyasin arqayin seziw mu’mkin.
Puls tolqini (basqasha aytqanda, basimnin’ ko’teriliw tolqini) qarinshadan qan atilip shig’ip aortadag’i basim keskin ko’terilgende ha’m usi sebepli aorta diywali sozilg’anda ju’zege keledi. Puls tolqini ha’m arteriya diywalinin’ usig’an baylanisli terbeniwi aortadan arteriolalar ha’m kapillyarlarg’a aniq tezlik penen tarqaladi ha’m kapillyarlarda so’nedi.
Puls tolqininin’ tarqaliw tezligi qannin’ ag’iw tezligine baylanisli emes. Arteriyalarda qan ag’iwinin’ siziqli tezligi 0,3-0,5 m/sek tan artpaydi , jaslarda ha’m orta jasar adamlarda qan basimi ha’m tamirlar elastikligi normal bolg’anda puls tolqininin’ tarqaliw tezligi aortada 5,5-8 m/sek, periferik arteriyalarda ese 6-9,5 m/sek. Jas artiwi menen tamirlar elastikligi kemeygen sayin puls tolqininin’ tarqaliw tezligi (a’sirese aortada) artadi.
Ayrim puls terbeniwinin’ jaqsi analiz qiliw ushin ol ha’reketlenip atirg’an qag’az yamasa fotoplyonkag’a arnawli asbaplar – sfigmograflar ja’rdeminde aniqlanadi. Sfigmograflardin’ tu’rli modelleri bar. Olardin’ bir tu’rleri puls terbenislerin jen’il richaglar ja’rdeminde, basqalari qol yamasa ayaqqa baylanatug’in manjeta ja’rdemi menen pnevmatik usilda, ushinshileri – optik usilda aniqlanadi. Ha’zirgi waqitta pulsti tekseriw ushin datchiklardan paydalanadi, olar arteriya diywalinin’ mexaniq terbenislerin elektr o‘zgerislerge aylantirip, aniqlanadi.
Aorta menen iri arteriyalardin’ puls egri chigida (sfigmogrammada) eki tiykarg’i bo’lim : anakrota (egri siziqtin’ ko’teriliwi) ha’m katakrota (egri chiziknin’ tu’siwi) ajiratiladi.
Anakrotik ko’teriliw qan aylaniw fazasinin’ baslarinda ju’rekten atilip shiqqan qan ta’sirinde arterial basimnin’ ko’teriliwi ha’m usi sebepli arteriyalar diywalinin’ sozililiwi bolip tabiladi. Qarinsha sistolasinin’ aqirinda ondag’i basim pa’seyiwi baslawi menen egri siziqtin’ katakrotik tu’siwi baslanadi. Qarinsha bosayip baslap ondag’i basim aortadag’i basimg’a qarag’anda pa’seygende arterial sistemag’a atilip shiqqan qan arqasina - qarinsha ta’repke ha’reketlenedi. Arteriyalardag’i basim pa’seyedi ha’m iri arteriyalardin’ puls egri sizig’inda shuqir oyiq – insizura payda boladi. Biraq qan ju’rekke qaytip kelip atirg’anda tosiqqa dus keledi, sebebi yarim ay klapanlar qannin’ teskeri tolqini ta’sirinde jawilip, qannin’ ju’rekke qaytip kiriwine tu’skinlik qiladi. Qan tolqini yarim ay klapanlarina urilip qaytadi ha’m basim ko’teriliwinin’ ekilemshi tolqinin payda qiladi, bul tolqin ta’sirinde arteriyalar diywali ja’ne soziladi. Na’tiyjede sfigmogrammada dikrotik (ekilemshi) ko’teriliw payda boladi.
Aorta ha’m onnan u’zliksiz baslanatug’in iri tamirlarinin’ orayliq puls dep ataliwshi puls egri sizig’i ha’m periferik arteriyalarinin’ puls egri sizig’i formasinan bir-birinen pariq qiladi.

Download 182,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish