1-тема. Маркетинг ҳәм оның раўажланыўының тийкарғы басқышлары

12.2. Қарыйдарларға ҳәм сатыўшыларға тәсир етиў усыллары.
Сатыўшы ушын көргизбе ҳәм ярмарканың әхмиети биринши нәубетте өз конкуретлериң товарларын үйрениў имканиятына ийе болыўы ҳәм түрли реклама қуралларынан пайдаланып, өз товарларын кең реклама қуралларынан пайдаланып, өз товарларын кең рекламалаў менен белгиленеди.Реклама ҳәм товар сатыўы хошаметлеў усылларын белгилеў,режелестириў ҳәм оны әмелге асырыў, улкен қарежетлеў сарплаў талап етиў менен бир қатарда жоқары билимли қанигелерди жумысқа шақырыў талап етиледи. Әдетте санаат фирмалары бундай қанигелерге ийе емес.Сол себепли ,қағида тәризде,бул ислерди әмелге асырыў қанигелестирилген бирлеспелерге тапсырылады.Олардың уш түри- реклама агентлиги,улыўма милли реклама бериўшилер,усақлап сатыў реклама бериўшилер.
Реклама агентлиги тәжрибели лекторлар, суўретлер,телевидение продюссерлары,зертлеўшилер админстратив тәрептен бир исбилермен кәрханаға бирлестиреди.Бул қанигелер басқа адамларға қарағанда , сондай-ақ нәзик қатнаслары, реклама ҳәм базар қуралларын жақсы билгени менен ажыралып турады. Агентлик қанигелердиң хамкорлигикда ислеўи ҳәм жалғыз клиентлермен нәтижели реклама жаратып бериўшилер ушын рекламаны қарыйдарларға жеткериў усыллары ахборот қураллары ортасында воситачилик уазыипасын орынлайды. Агентлик усынатын хызметлер айрым реклама бериўшилер имканиятына қарағанда сапа жағынан, түри жағынан жүдә кеңдүр.
Реклама агентликлери төмендеги принциплерине көре суўретлеў мүмкин.

• 
  көрсететин хызметлери көлемине қарап – универсал;
  
• 
  мәлим товар ҳәм реклама қуралларына бағдарлап қанигелескен;
  
• 
  ҳызмет тараўына қарай- ишки базарда жумыс алып баратын ҳәм ишки ҳәмде сыртқы базарда жумыс алып баратын түрлери;
  

Ҳәзирги шарятта «толық хызмет көрсетиў» агентликлери жүдә кең тарқалмақта.Олар саўда реклама сиясатының улыўма ҳәм айырым мәселелери бойынша өз клиентлерине мәсләхат береди, бул яки у товарды шығарыўдың мақсетке муаппықлығы ҳаққында санаат фирмаларға усыныс таярлайды, реклама копаниясының режеси ҳәм сметасын дүзеди,оны өткериў мүддетлери ҳәм дәўирлерин белгилейди,реклама компаниясы режеге муаппық ҳалда орынлар ҳәм хызметлерин сатып алады,тадбир өткериў ўақытын белгилейди,рекламаны таярлаўды әмелге асырады. Содай етип «толық хызмет көрсетиў» агентлиги реклама компаниясын ислеп шығыў менен бирге маркетингпен байланыслы ҳызметлер орынлайды.
АҚШ та бес мыңнан артық фирма реклама агентлиги тәризде ис алып барады. Бирақ тийкарғы ис бир неше ири шөлкем есабына туўры келеди. Ири агентликлер ири реклама бериўшилерге хызмет көрсетеди. Ири реклама бериўшилер есе қарым-қатнасы улкен болмағантоварлар топарсы; азық-аўқат өнимлери, дәри-дармақлар, косметикалар, автомобиллар, темеки өнимлери ҳәм соған уқсаслар орталығында ис алып барады. Ислеп шығарыўшылар кең көлемли улумамиллий реклама жәрдеминде тутыныўшыларға товарды алдынан сатыў ҳәм қарыйдарларға өз маркасына ылайықлы товарларға қызығыўшылық оятыўға харекет етеди.
Бундай жағдайда реклама маркетинг комплексинде жетекши қурамына айланады.
Реклама бериўши менен агентлик ортасында қатнаслар өзара дүзилетин шартнама менен тартипке салынады. Бул шартнамада агентлик көрсететин улыума хызметлер белгиленеди. Рекламаны тарқатыў қуралары хақысын реклама агентлери клиент есабынан төлейди. Сол себепли клиент агентликке төлемлерди өз уақтында өткерип қойыўы керек. Реклама агентлиги хызметлер ушын ҳақ бериўши тәрепинен емес, агентликтиң рекламасынан пайдаланған реклама – ахборот қураллары, тәрепинен төленеди. Комиссон сыйлық (дәлдалшылық хакы)ның әпиўайы муғдары реклама қунының 15% пайда етеди. Буннан тысқары, «толық хызмет көрсетиў» агентликлер хақыны кем алады. Жүдә көп жағдайларда хызмет көрсетиўде агентлик клиентлер рекламасыменен байланыслы ислердиң бир жыллық улыўма қунын бахалайды ҳәм бир айға взнос көринисинде гонарар алады. Гонорар сумманы белгилеў ушын буйыртпаны орынлаў ушын түрли бөлимлер сарп еткен ўлыума ис саатлары муғдары есапланады ҳәм саатлар саны бир саатлық ис хақы ставкасына көбейтиледи,соңынан бул муғдарға қосымша қарежетлер ҳәм пайда ушын және 25% қосылады. Агентлик реклама қуралларынан ўақыт ҳәм орын сатып алған ушын клиентлерге жазба дағазаланған тарифлар бойынша комиссон скидкалар 15% шегерилип, төлеў қағазы жибереди. Шеттен материал берген ҳәм хызмет көрсеткенлерге ҳақы төлеўқағазларында әмелдеги харажетлер келтириледи. Жыл даўамында яки ақырында қарежетлердиң баҳаланған ҳәм әмелдеги муғдарлары арасындағы ҳәр қандай парқты жоқ етиў ушын гонорар суммасына дүзетиўлер киритиледи.