1-тема. Киши бизнес ҳӘм исбилерменликтиң ӘҲмийети ҳӘм мазмуны

Киши бизнес ҳәм исбилерменликтиң экономикада тутқан орны

Кризиске қарсы илажлар бағдарламасында экономикалық өсиўди тәмийинлеў, жаңа жумыс орынларын пайда етиў, бәнтлилик машқаласын шешиў, халықтың дәраматлары ҳәм материаллық турмыс дәрережесин көтериўде барған сайын әҳмийетли орын ийелеп атырған киши бизнес ҳәм жеке исбилерменликти жедел раўажландырыў, хошаметлеў ҳәм қоллап-қуўатлаўға айрықша итибар қаратылды.
Әмелге асырылған илажлар нәтийжесинде киши бизнес субъектлериниң жалпы ишки өнимдеги үлеси 2009 жылда 50 проценттен асты. 2000 жылда бул көрсеткиш 30 процентти қураған еди. Бундай нәтийже биринши гезекте киши бизнес ҳәм жеке исбилерменликти мәмлекет тәрепинен турақлы қоллап-қуўатланып атырғанлығының нәтийжеси есапланады. (1.5.1-диаграмма).

1.5.1-диаграмма.
Киши бизнес ҳәм жеке исбилерменлик хызметиниң кеңейиўи экономиканың басқа тараўларының өндирислик көлеминдеги үлесиниң артыўы арқалы да пайда болды. Атап айтқанда, усы тараўдың санаат өнимлери өндирисиндеги үлеси 2008 жылдағы 13,9 проценттен 2009 жылда 16,9 процентке, аўыл хожалық тараўындағы үлеси 97,8 проценттен 97,9 процентке, тийкарғы капиталға инвестициялар көлеминде - 23,1 проценттен 23,7 процентке, пуллы хызметлер көрсетиў көлеминде – 48,5 проценттен 48,7 процентке, экспорт көлеминде – 12,4 проценттен 14,6 процентке шекем өсти (1.5.1-кесте).


1.5.1-кесте. Өзбекстанда киши бизнестиң экономиканың тийкарғы тараўларында ислеп шығарылған өним (ис, хызмет)лер көлеминдеги үлеси, процентте

Көрсеткишлер	2008 жыл	2009 жыл
Санаат	13,9	16,9
Аўыл хожалығы	97,8	97,9
Қурылыс	48,3	41,6
Саўда	48,1	46,5
Тийкарғы капиталға инвестиция	23,1	23,7
Пуллы хызмет	48,5	48,7
Экспорт	12,4	14,6
Импорт	35,7	42,5

Мәмлекетимизде киши бизнес ҳәм жеке исбилерменликтиң бундай дәрежеде жедел раўажланыўында ең дәслеп усы тараў ушын белгиленген салық жеңилликлери жетерли дәрежедеги хошаметлеўши роль ойнап атырғанлығы есапланады. Атап айтқанда, бул бағдарда 2009 жылда киши санаат кәрханалары ушын бирден-бир салық төлеми 8 % тен 7 % ке пәсейттирилди, жеке тәртиптеги исбилерменлер ушын болса белгиленген салық муғдары орташа 1.3 есе кемейттирилди (1.5.2-диаграмма).