15
Mámleketlik bayraq áyemgi ata-babalardan kiyatırǵan miyraslardı ózine
sińdirip alǵan bolıp, milliy hám ruwhıy táreptende qudiretli imperiyalar mıs
A.Temur imperiyası bayraǵı tradiciyaların dawam ettirgen.
1992 jıl 2 iyulǵa kelip, Ózbekstan Respublikası Oliy Kengashinıń X
sessiyasında «Ózbekstan Respublikasınıń Mámleketlik gerbi» haqqında Nızam
qabıl etildi.
Hár bir suveren mámlekettiń huqıqıy tiykarlarınıń biri onıń tiykarǵı nızamı -
Konstituciyası esaplanadı. Ózbekstannıń jańa Konstituciyasın islep shıǵıw ideyası
1990 jılı 20 iyunda Ǵárezsizlik Dekloraciyasınıń qabıl
etiliwi menen birgelikte
payda bolǵan edi. Oliy Kengashtiń ekinshi sessiyasında Ǵárezsizlik
deklaraciyasınıń áhmiyetli principleri tiykarında mámlekettiń jańa Konstituciyası
islep shıǵılıwı kerek degen juwmaqqa kelindi.
Konstituciya proekti usı waqıttan baslap tayarlanıla basladı. Proekttiń
dáslepki variantı 1981 jıl oktyabr-noyabrine shekem tayarlanıp bolındı. Usı proekt
islenip atırǵan waqıtta. Mámleketimiz tariyxında túpkilikli burılıs júz berdi. 1991
jıl 31 avgustta mámleketlik ǵárezsizlik járiyalandı.
Solay etip, usınday jaǵdayda respublikanıń Konstituciyası islendi.
Konstituciyanı islep shıǵıwda AQSh, Franciya, Kanada, Germaniya,
Shıeciya,
Yaponiya, Italiya, Ispaniya, Portugaliya, Greciya, Turkiya, Iran,
Hindstan,
Pakistan, Egipet, Vengriya, Bolgariya, Litva mámleketlerinin
konstituciyaları tereń úyrenildi, salıstırmalı analiz etildi.
Sonday-aq, Rossiya
Federaciyası, Belarus, Urkaina, Qazaqstan, Qırǵızstan hám Túrkmenstan
respublikalarınıń Tiykarǵı nızamları hám konstituciya joybarları dıqqat
penen
kórip shıǵıldı.
1991 jıldıń baslarında-aq konstitcuiyanıń koncepciyası ústinde jumıs alıp
barıldı. Nátiyjede úsh alternativ koncepciya jaratıldı. Respublika Ilimler
Akademiyası Filosofiya hám huqıq institutınıń koncepciyası hám Prezident
adminstaciyası yuridikalıq bólimi tayarlaǵan koncepciya. Jumısshı
topar
májilisinde úshinshi koncepciya tiykar etip qabıl etildi.
Konstituciyalıq komissiyanıń qararı menen 1992 jılı 26 sentyabrde
konstitciyanıń joybarı ulıwma xalıqlıq dodalaw ushın baspa sózde járiyalandı.
Ulıwma xalıqlıq dodalaw úsh ay dawam etti.
1992 jılı 21noyabrde dodalawdı dawam ettiriw ushın jáne ekinshi mártebe
baspa sózde járiyalandı. Mıńnan aslam usınıslar hám pikirler bildirildi. Joybardaǵı
127 statyadan 60 ına dúzetiwler hám qosımshalar kirgizildi. Dáslepki varianttan 4
statya alıp taslanıp, tekstke bir neshe jańa statya kirgizildi.
1992 jıl 8 dekabr XII shaqırıq Ózbekstan Respublikası Oliy Kengashiiniń XI
sessiyası boldı. Onda «Ózbekstan Respublikası Konstituciyasın qabıl etiw
haqqındaǵı» másele kórip shıǵıldı.
Konstituciya joybarına 80 ge jaqın qosımshalar hám ózgerisler kirgizildi.
Solay etip, suveren demokratiyalıq Ózbekstan respublikasınıń birinshi
Konstituciyası qabıl etildi.
Konstituciya keleshegi ullı Ózbekstannıń keleshegi ushın, ádil huqıqıy
mámleket payda etiw ushın bekkem huqıqıy tiykar bolıp xızmet etip atır.
16
Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyası insan máplerin, haq - huqıqların
qorǵawshı shın mánisindegi demokratiyalıq Konstituciya bolıp esaplanadı.
Konstituciyanıń qabıl etiliwi mámleket tariyxında úlken háhmiyetke iye boladı.
Ózbekstannıń jańa Konstituciyası ózine tán qásiyetleri, ayrıqshalıqları
menen ajralıp turadı.
Birinshiden bul xújjet huqıqıy hám siyasiy oylawdıń en ullı jetiskenliklerin,
házirgi zaman Konstituciyalıq ilimin ózinde sáwlelendirgen.
Ekinshiden, Ózbekstan Konstituciyası Ózbek xalqı mádeniyatın hám
milliy
tradiyaciyalarınıń teren tamırlarına súyengenligi, hám úshinshiden, Ózbekstan
Respublikasındaǵı
aldıńǵı
jámiyetlik-ákonomikalıq,
mámleketlik-siyasiy
dúzilsinen basqa dúzimge ótilgenligi, túpten jańalaıw payda bolǵanlıǵı menen
kózge taslanadı.
Konstituciya mazmunı jaǵınan jańa, principial siyasiy hújjet bolıp, onıń
mazmun hám mánisin ashıp beriwshi tiykarǵı principleri ayrıqsha itibarǵa ılayıq
bolıp esaplanadı.
Tiykarǵı nızam Konstituciya qabıl etilgennen soń Ózbekstan Respublikası
Oliy Kengashinıń 1992 jıl 10 dekabrde bolıp ótken XI sessiyasında «Ózbekstan
Respublikası Mámleketlik Gimni haqqındaǵı» nızam qabıl etildi.
Milliy ǵárezsizliktiń jáne bir belgisi - kúshli hám bahalı valyuta dizimine iye
bolıw esaplanadı.
Milliy valyuta - milliy maqtanı bolıp qana qalmay, bálkim mámleketimiz
ǵárezsizliginiń belgisi, suveren mámleketke tiyisli belgi bolıp esaplanadı.
1994 jıl 1
iyuldan baslap, mámleketimizde milliy valyuta «sum» aylanısqa
engizildi. Bul ákonomikalıq ǵárezsizlikti belgilewde áhmiyetli bolıp esaplanadı.
Ózbekstannıń mámleketlik ǵárezsizligine iye bolıwı úlken tariyxıy
áhmiyetke iye bolıp esaplanadı. Ózbekstan xalqı óz taǵdirın ózi belgilew haqqında,
óz milliy mámleketligin payda etiw múmkinshiligine, ákonomikada túpkilikli
ózgerisler islew imkaniyatına iye boldı.
Do'stlaringiz bilan baham: 
