1. Tadbirkorlik etikasi

2. Tadbirkorning shaxsiy xususiyatlarini shakllantirish
Tadbirkor shaxsiy sifatlarining strukturaviy modelini ikki xil sistema ko‘rinishida namoyish qilish mumkin. Birinchi modelda tadbirkorning umumijtimoiy sifatlari keltiriladi. Ikkinchi modelda esa kasb sifatlari yig‘indisi keltirilgan. Birinchi model doimo muvaffaqiyatga erishayotganlarning shaxsiy tavsifini ajratib ko‘rsatishga yordam beradi, bular:
• doimo imkoniyat qidirish va tashabbuskorlik;
• qo‘yilgan maqsadlarga erishishda sabot va matonat;
• samaradorlik va sifatga tomon tinmay harakat qilish;
• maqsadga harab intilish, aynan, g‘oyalarning doimiy rivojlanib borishi va qisq muddatli masalalar yechimini oldindan ko‘ra bilish, nafaqat o‘z faoliyati soqasida, balki, qo‘shni sohalarda ham doimo mijozlar, mol yetkazib beruvchilar qaqida ma’lumotlarga ega bo‘lishga harakat qilish, bu maqsadlarga shaxsiy va ish yuzasidan qilinadigan alohalardan, shuningdek chegaralangan va ommaviy axborot vositalaridan foydalanish;
• tadbirkorlik faoliyatining nafaqat o‘z biznesi soqasini, balki mumkin qadar boshqa sohalarni ham uzluksiz taqlil qilish, kuzatish, rejalash va oldindan ko‘ra bilish.
Tadbirkorlar mijozlari bilan aloqa o‘rnatishda qo‘yidagilarni bajarishi zarur:
• ishontirish va aloqa bog‘lash qobiliyati;
• mustaqillik va o‘ziga ishonish;
• darrov ilg‘ab olishlik va avval to‘plangan bilimlarni yangi o‘zlashtirilgani bilan bog‘lash;
• faoliyatining tanlangan soqasida murakkab ishni shaxsan bajara olishlikga tayyor bo‘lishlik.
Shunday qilib, tadbirkor bo‘lishga aqd qilgan kishi, o‘zining imkoniyatlari, qobiliyatlari, shu jumladan o‘z izlanuvchilik qobiliyatini aniq o‘lchay bilishi kerak. Biznes — bu ishni chuqur bilish, kundalik tinimsiz mehnat, bir me’yordagi iqtisodiy sharoitdagi yuz beradigan doimiy raqobat, unga faqat o‘z ishining ustasigina turib bera oladi.
Tadbirkorning umumijtimoiy sifatlariga: ma’naviy sifatlar, ijtimoiy, ruqiy va tabiiy-genetik sifatlar kiradi.
Ma’naviy sifatlar — bu tadbirkorlik faoliyatida zarur bo‘lgan sifatlardan bo‘lib, unga tadbirkorning dunyoharashi, tarbiyasi, e’tiqodi kabilar kiradi.
Ijtimoiy-ruhiy sifatlar — bu tadbirkorning jamiyatga foydali bo‘lishini ta’minlovchi, unga tabiat tomonidan berilgan sifatlardir.
Tadbirkorning kasb sifatlariga quyidagilar kiradi: ishni miridan-sirigacha bilish, intellektual-irodaviy, tashkilotchilik sifatlari.
Ishni miridan-sirigacha bilish — bu kishini lavozimga saylashda eng muhim bo‘lgan sifatdir.
Kompetentlik — degani tadbirkorning biror masalani yechish yuzasidan va tajribaning yetarliligi va huquqiy jihatdan asoslanishi, ya’ni masalani hal qilishga haqqi borligini bildiradi. Shuning uchun tadbirkor, huquq, tadbirkorlik, menejment, marketing asoslari soqasida maxsus bilimlarga ega bo‘lishi kerak.
Intellektual irodaviy sifatlar — bu tadbirkorning aqli ifodasi, sabot va matonati kabi sifatlarini o‘z ichiga oladi. Tashkilotchilik sifatlariga esa tadbirkorning faoliyatini uyushtirish va boshqarish, shu jumladan, ishchi xizmatchilarni ishga yondashish ularni ishontira olish va ilqomlantirish kabi sifatlar kiradi:
Tadbirkorning shaxsiy sifatlari tarkibini yana quyidagi sifatlar bilan to‘ldirish mumkin: odamlar bilan ishlay olish tajribasi, oliy ma’lumot qajmidagi maxsus bilimlar, ijodiy faollik, omilkorlik, vaziyatga baqo bera olish, kelajakni ko‘ra olish va boshhalar. Ammo, yuqorida qayd kilingan hamma sifatlarga ega bo‘lgan to‘kis bir tadbirkorni topish qiyin, chunki, odatda, bir kishida bunday xislatlarning hammasi jamul-jam bo‘lishi mumkin emas. Shunday bo‘lsada tadbirkorlar bunday qislatlarga tuliq ega bo‘lishga intilishlari lozim.