1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

TABIIY YORUG’LIK 
Tabiiy yorug’lik - buyum va ob’yektlarning quyosh nuridan 
yoritilishi. Uy-joy va jamoa binolarini loyihalashda ularning tabiiy 
yoritilishiga ahamiyat berish kerak. Mabodo, uy-joy va jamoa binolarida 
tabiiy yorug’lik etarli bo’lmay qolganda sun’iy (elektr) yorug’likdan ham 
foydalanish loyihada hisobga olinishi kerak. 
Uy-joylar, jamoa binolariga tabiiy yorug’lik yon tomondan va tepadan 
tushadi. YA’ni ular yon tomondan dyerazalar, tepa tomondan esa maxsus 
o’rnatilgan oynavand romlar yoki tuynuklar yordamida tabiiy yoritiladi. 
Tabiiy yorug’lik darajasining nisbiy ko’rsatkichi - tabiiy yoritish 
koefficienti bilan o’lchanadi, ya’ni xona ichidagi absolyut yorug’likni bir 
vaqtda o’lchangan tashqi yorug’likka nisbatan 100 ga ko’paytirish bilan 
aniqlanadi. Demak, tashqi yorug’likning necha foizini ichki yorug’lik 

---

377
tashkil qilar ekan. 
Uy-joylarning tabiiy yoritilishi juda ko’p omillarga bog’liq va uy 
xonasidagi yorug’lik darajasiga katta ta’sir ko’rsatadi. SHuning uchun, 
tabiiy yorug’likning uy xonalari, jamoa binolari va boshqa ob’yektlar 
uchun gigienik normalari bo’lishi kerak. 
Tabiny yorug’likning davomiyligi joylarning iqlimiga, quyosh tu-
shishiga, joyning geografik tuzilishiga, tabiiy yorug’lik enyergayasi- 
37- rasm. Tabiiy yorug’lik komponentlari. 
a - yorug’likni aniqlash nuqtasi; b - qarama-qarshi joylashgan bino; 1
n
- koinotdan 
tarqalayotgan yorug’lik; 1z - qaytgan yorug’lik; 1o - xona ichki yuzasidan qaytgan yorug’lik. 
ga, yorug’lik yo’nalishiga, uy-joy dyerazalarining quyoshga nisbatan 
joylashishiga bog’liq.
:
Jamoa binolarida ishlarning bajarilishi ko’zning ko’rish funk-
ciyalariga bog’liq bo’lishini hisobga olib bino xonalari uch guruhga 
bo’linadi. 
a) 
alohida diqqat talab qiladigan ishlar xonasi; 
b) 
atrof manzarasini, joyni va ob’yektlarni, detallarni aniq ajratib 
ishlashga mo’ljallangan xonalar; 
v) 
atrofdagi bo’shliq manzarani aniq kuzatish imkonini 
byeradigan xonalardir. 
Uy-joy, jamoa binolari xonalarining yorug’ligi sanitariya normasiga 
ko’ra tabiiy yoritish koefficienti va sun’iy yoritish darajasi ma’lum birlikka 

---